ေဂါက္ေရာဂါ Gout
ေဂါက္ေရာဂါ(၂)မ်ိဳး ႐ွိသည္ဟု သတ္မွတ္လို႔ရပါသည္။ တစ္မ်ိဳးမွာ ျမန္မာဗန္းစကား ေဂါက္ေရာဂါ
(ဒီလူေတာ့ ေဂါက္ေနျပီ) ႏွင့္ ေနာက္တစ္မ်ိဳးမွာအဂၤလိပ္အသံထြက္အတိုင္းေခၚေသာ ေဂါက္(Gout)
ေရာဂါေပတည္း။ေဂါက္(Gout)ေရာဂါသည္ ေသြးအတြင္း ယူရစ္အက္စစ္(Uric acid) ပံုမွန္ထက္ျမင့္မားျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာေပသည္။
ေသြးအတြင္း(Uricase)အင္ဇိုင္းခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေၾကာင့္ ယူရစ္အက္စစ္ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္(uricacidmetabolism)ယိုယြင္းကာယူရစ္အက္စစ္ျမင့္တက္ႏိုင္သလို ေက်ာက္
ကပ္လုပ္ငန္း ထိခိုက္သူမ်ားတြင္လည္း ယူရစ္အက္စစ္စြန္႔ထုတ္မႈယိုယြင္းကာ ေသြးအတြင္းယူရစ္
အက္စစ္ျမင့္တက္ႏိုင္ပါသည္။ ယင္းကဲ့သို႔အေျခအေနမ်ိဳး႐ွိေနသူမ်ားတြင္ ယူရစ္အက္စစ္ထုတ္လုပ္မႈ
မ်ားေစေသာအစားအစာမ်ား (high purine diet) စားသံုးျခင္း၊ အရက္/ဘီယာေသာက္သံုးျခင္း၊
အျခားေရာဂါေၾကာင့္ ဆီးေဆးပံုမွန္ေသာက္ေနရျခင္း၊ အဝလြန္ျခင္းစသည့္အေျခအေနမ်ားေၾကာင့္
ေရာဂါလကၡဏာ ႐ုတ္တရက္ေပၚတတ္ပါသည္။ ေသြးအတြင္းယူရစ္အက္စစ္(Uric acid) ပံုမွန္ထက္
ျမင့္မားျခင္းေၾကာင့္ ေပ်ာ္ဝင္ႏိုင္မႈအဆင့္(Solubility Limit)ေက်ာ္လြန္ကာ မိုႏိုဆိုဒီယမ္ယူရိတ္အမႈန္
(Monosodium Urate Crystals)မ်ားျဖစ္ေပၚ၍ အဆစ္(joints)၊ ေက်ာက္ကပ္(kidney)၊ ေပ်ာ့
ေျပာင္းတစ္႐ွဴး(soft tissue) တို႔တြင္ အနည္က်ျခင္းျဖင့္ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ေပၚေပါက္လာပါသည္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာ
- ႐ုတ္တရက္ အဆစ္ေရာင္နာက်င္ျခင္:
- လူနာမ်ား၏ ၅၀%ေက်ာ္မွာ ေျခမအရင္းဆစ္ ေရာင္ရမ္းနာက်င္မႈျဖင့္ လကၡဏာ
ျပတတ္ပါသည္။ နီရဲေရာင္ရမ္းေျပာင္တင္းျပီး ေျခအိတ္မဝတ္ႏိုင္၊ အထိမခံႏိုင္ေလာက္ေအာင္ နာက်င္တတ္ပါသည္။ ျဖစ္ပါမ်ားလာလွ်င္ အျခားအဆစ္မ်ားပါ ဆက္တိုက္ဆိုသလို ထိခိုက္လာႏိုင္သည္။ အစဥ္အတိုင္းအားျဖင့္ ေျခက်င္းဝတ္၊ ဒူး၊ လက္ေခ်ာင္းအဆစ္မ်ား၊ လက္ေကာက္ဝတ္၊ တံေတာင္ဆစ္ စသည့္အဆစ္မ်ားသို႔ ျပန္႔ႏွံ႔ေရာင္ရမ္းနာက်င္လာႏိုင္သည္။
- လူနာမ်ား၏ ၅၀%ေက်ာ္မွာ ေျခမအရင္းဆစ္ ေရာင္ရမ္းနာက်င္မႈျဖင့္ လကၡဏာ
- မၾကာခဏ ခါးႏွင့္ေက်ာေအာင့္တတ္ျခင္း
- မိုႏိုဆိုဒီယမ္ယူရိတ္အမႈန္မ်ား ေက်ာက္ကပ္တြင္အနည္က်ျခင္းေၾကာင့္ ေက်ာက္တည္ႏိုင္ျခင္း၊ ေက်ာက္ကပ္နာျခင္း (nephrolithiasis & renal colic) တို႔ျဖစ္ေပၚႏိုင္ပါသည္။
- တိုဖိုင္(tophi)ေခၚ ယူရိတ္အနည္မႈန္မ်ား အေရျပားေအာက္တြင္စုပံုအနည္က်ျခင္း၊
- မိုႏိုဆိုဒီယမ္ယူရိတ္အမႈန္မ်ား အေရျပားေအာက္ ေပ်ာ့ေျပာင္းတစ္႐ွဴး(soft tissue)တြင္ စုပံုအနည္က်ျခင္းေၾကာင့္ ပံု(၃)ကဲ့သို႔ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္သည္။
ေ႐ွာင္ၾကဥ္ရန္မ်ား
- ေသြးတိုးေရာဂါအတြက္ ေသာက္ေနရေသာ ဆီးေဆး(Diuretic)ကို အျခားေဆးျဖင့္ ေျပာင္းလဲအစားထိုးရန္၊
- ပ်ဴရင္း(purine)ႂကြယ္ဝေသာအစားအစာမ်ားကို ေ႐ွာင္ၾကဥ္ရန၊္
- ပ်ဴရင္း(purine)ႂကြယ္ဝေသာအစားအစာမ်ားမွာ နီရဲေသာအသားမ်ား၊ ကလီစာမ်ား၊ ပင္လယ္စာမ်ား၊ ပဲေတာင့္၊ ပဲပင္ေပါက္ စသည္တို႔ကို အလြန္အကၽြံ စားသံုးျခင္းမွ ေ႐ွာင္ၾကဥ္ရမည္။
- ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလွ်ာ့ခ်ရန္ႏွင့္ အဝမလြန္ေစရန္ ထိန္းသိမ္းရမည္။
| Gout (2) ေဂါက္-ေရာဂါ (၂) |
| Medical Writings - Medical Writings | |||||
| Written by Administrator | |||||
| Friday, 22 July 2011 19:11 | |||||
Jul 22, 2011 at 9:08 P
 အေမရိကားမွာ လူ ၅ သန္း ခံစားေနၾကရတယ္။ ေယာက္်ားေတြက မိန္းမေတြထက္ ၉ ဆ ပိုျဖစ္ၾကတယ္။ Gout ဆိုတာ Hyperuricemia ေသြးထဲမွာ ယူရစ္-အက္စစ္ မ်ားေနတာကို ေခၚတယ္။ မ်ိဳးဗီဇေၾကာင့္ ျဖစ္ၾကရတာ ရွိသလို တမူထူးတဲ့ အေျခအေနေတြေၾကာင့္လဲ ေဂါက္ေရာဂါ ျဖစ္ရႏိုင္တယ္။ လူဝတာ၊ အရက္ေသစာ မ်ားတာ၊ ေသြးတိုး ရွိေနတာ၊ ေက်ာက္ကပ္ မေကာင္းတာေတြ ပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ေဆးတခ်ိဳ႕ေၾကာင့္ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ စာရင္းထဲမွာ Hydrochlorothiazide (Dyazide]), Aspirin, Niacin, Cyclosporine, Pyrazinamide နဲ႔ Ethambutol ေဆးေတြပါတယ္။ ေနာက္တခါ တခ်ိဳ႕ေရာဂါေတြေၾကာင့္ ဆိုးဝါး ေစႏိုင္တယ္။ Leukemias, Lymphomas နဲ႔ Hemoglobin disorders ေတြျဖစ္ၾကတယ္။ ဒါ့ျပင္ ေရဓါတ္နည္းတယ၊ ခိုက္မိတာ၊ ဖ်ားေနတာ၊ အစား လြန္လြန္ကဲကဲ စားမိတာ၊ အရက္မ်ားတာ၊ ခြဲစိတ္တာေတြကေန ေရာဂါကို ထေစႏိုင္တယ္။ လူေတြစားတဲ့ အစားအစာထဲမွာပါတဲ့ Purines ကို ေက်ခ်က္ရာကေန Uric acid ဆိုတာျဖစ္လာတာပါ။ တခ်ိဳ႕လူေတြမွာ ေသြးထဲမွာ Uric acid levels (Hyperuricemia) ျမင့္ေနတာသာဘဲ ရွိေနႏိုင္တယ္။ ေဂါက္ကို မခံစားရေသးဘူး။ ေရာဂါ ရႈတ္ေထြးပံုတခုကေတာ့ အဆစ္နာ ထေနခ်ိန္မွွာ ေသြးစစ္ရင္ Uric acid နည္းေနသူေတြရွိတယ္။ ေျခမဆစ္က အျဖစ္ အမ်ားဆံုး ျဖစ္တယ္။ Podagra လို႔ ေခၚတယ္။ တျခားအဆစ္ေတြက ေျချခင္းဝတ္၊ လက္ေကာက္ဝတ္၊ ဒူး၊ တံေတာင္ဆစ္၊ လက္ေခ်ာင္းဆစ္။ ေနရာတကာမွာ ျဖစ္ႏိုင္ေပမဲ့ အဆစ္မွာလာျဖစ္ရင္ Arthritis (Gout) ေခၚေတာ့တယ္။ နာတာရွည္ ေရာဂါမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ တိုးတိုး ဆိုးဆိုး လာတတ္တယ္။ အဆစ္က အရင္လို အလုပ္ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ေက်ာက္ကပ္ကလဲ အလုပ္ နည္းလာႏိုင္တယ္။ ေက်ာက္လဲ တည္လာႏိုင္ေသးတယ္။ ရုတ္တရက္ ျဖစ္လာရင္ အဆစ္ေနရာမွာ နာမယ္၊ နီမယ္၊ ေရာင္မယ္၊ ပူေနမယ္။နာတာက အေတာ္ကိုနာမယ္။ အေပၚယံ အေရျပာကို လာထိတာေတာင္ မခံခ်င္ဘူး။ ကိုယ္ပူႏိုင္တယ္။ နာရီပိုင္း ဒါမွမဟုတ္ ရက္ပိုင္းအထိ ခံစားေနရႏိုင္တယ္။ ျပန္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ နာတာရွည္ ျဖစ္လာတာကို Tophaceous gout လို႔ ေခၚျပန္တယ္။ ေျခမ၊ လက္ေခ်ာင္း၊ တေတာင္ဆစ္၊ နားရြက္ စတဲ့ အဆစ္နဲ႔ ေနရာေတြမွာ သာမက တခ်ိဳ႕မွာ Vocal cords အသံအိုး Spinal cord ခါးရိုးေတြမွာပါ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အဆစ္ထဲက အရည္ကို စုပ္ထုတ္ျပီး စစ္ရင္ Uric acid crystals ေတြ႔ရင္ေတာ့ ေဂါက္ေရာဂါေသျခာတယ္။ ေဆးကုတဲ့အခါ အေရးအၾကီဒဆံုး အခ်က္ ၂ ခ်က္ကို ဦးတည္ရမယ္။ ၁။ ေရာင္-နာ ေနတဲ့ အဆစ္ကို ရပ္တန္းးကရပ္ေစရမယ္။ ၂။ ေရရွည္အတြက္ ကုသရမယ္။ ၃။ တပါထဲလုပ္စရာေတြ ရွိတယ္။ ေရ-အရည္ ေသာက္တာ မနည္းေစနဲ႔။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလွ်ာ့ပါ။ အစားအေသာက္ ဆင္ျခင္ပါ။ အရက္ေလ်ွာ့ပါ-ေရွာင္ပါ။ ေဆးေသာက္ပါ။ • ေဆးေတြထဲမွာ Acetaminophen ကေနစသင့္တယ္။ အေမရိကားမွာ (Tylenol) ေခၚျပီး တျခားႏိုင္ငံေတြမွာ Paracetamol လို႔ ေခၚတာ မ်ားတယ္။ • ဒုတိယလိုက္တာက NSAIDS ေဆးအုပ္စုဝင္ ေဆးေတြျဖစ္တယ္။ ဒါ့အျပင္ Colchicine (Colcrys) နဲ႔ Corticosteroids ေဆးေတြကိုလဲ သံုးႏိုင္တယ္။ တမ်ိဳးထဲမရပါ။ ေသြးထဲမွာ Uric acid မ်ားေစတာကို ခ်ေပးမဲ့ေဆး လိုႏိုင္တယ္။ • NSAIDS ေတြထဲမွာ Indomethacin (Indocin) နဲ႔ Naproxen (Naprosyn) ေတြပါတယ္။ သက္သာတာနဲ႔ ေဆးကို ေလ်ာ့ေပးမယ္။ NSAIDS ေဆးေတြရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြထဲမွာ မသတိထားဘို႔က အစာအိမ္-ေလနာနဲ႔ ေသြးယိုတာေတြ ပါတယ္။ • Colchicine (Colcrys) ေဆးေသာက္ရင္ ယုတ္တရက္ေရာင္-နာေနတာေတြသက္သာေစမယ္။ Allopurinol (Zyloprim) နဲ႔ Febuxostat (Uloric) ေဆးေတြက Hyperuricemia ကို ျပင္ေပးမယ္။ တကယ္တန္း နာေနသူေတြကို Colchicine (Colcrys) ေဆး ၁ နာရီတခါ၊ ၂ နာရီတခါအထိ ေပးရတတ္တယ္။ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေၾကာင့္ ဝမ္းပ်က္ႏိုင္တယ္။ ပ်ိဳ႕-အန္တတ္တယ္။ • Corticosteroids ေဆးဆိုတာ Prednisone ျဖစ္တယ္။ ရက္တိုအတြက္သာ သံုးရမယ္။ စားေဆး၊ ထိုးေဆး သံုးႏိုင္တယ္။ အဆစ္ထဲပါ ထိုးႏိုင္ေသးတယ္။ • နာတာ သက္သာေဆးမ်ိဳးကို ရက္တိုတိုသာ ေသာက္ရေပမဲ့ Uric acid က်ေစမဲ့ေဆးက ၾကာၾကာ ဆက္ေသာက္ရတယ္။ • Probenecid (Benemid) နဲ႔ Sulfinpyrazone (Anturane) ေဆးေတြက အမ်ားဆံုသံုးေနတဲ့ uric acid ကို ဆီးထဲကေန မ်ားမ်ား စြန္႔ထုတ္ေပးျပီး ေသြးထဲမွာ နည္းသြားေစတဲ့ေဆးေတြျဖစ္တယ္။ ေက်ာက္ကပ္-ေက်ာက္ ရွိဘူးကိုေတာ့ ဒီေဆးမ်ိဳး သတိၾကီးရမယ္။ ေဆးေသာက္ရင္ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ရမယ္။ • Allopurinol ေဆးဆိုတာက လူ႔ကိုယ္ကေန Uric acid ထုတ္လုပ္မွာကို နည္းေစတယ္။ အသဲနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ ေကာင္းေနသူေတြ ျဖစ္ဘို႔သင့္တယ္။ • Febuxostat ေဆးကိုေတာ့ နာတာရွည္သမားေတြအတြက္ ၂ဝဝ၉ ကတည္းက FDA ကေန ခြင့္ျပဳထားတယ္။ ယုတ္တရက္ နာသူေတြအတြက္ Allopurinol ထက္ထိေရာက္တယ္။ ဒီေဆးေပးသူဟာ Uric acid ဘယ္ေလာက္ ရွိလဲ၊ အသဲေကာင္းလာ စစ္သင့္တယ္။ • သတိထားဘို႔က ရက္တိုယုတ္တရက္ နာသူေတြကို Allopurinol နဲ႔ Febuxostat ေဆး မေပးသင့္ေသးဘူး။ တခ်ိဳ႕မွာ ဆိုးေတာင္ လာတတ္တယ္။ ယုတ္တရက္ ျဖစ္တဲ့အဆင့္ ေက်ာ္လာမွ ေပးပါ။ ဒီေဆး ေသာက္လက္စ သမားေတြကေတာ့ ေဆးနည္းနည္းကို အဲလို ယုတ္တရက္ ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ ဆက္ေသာက္လို႔ ရပါတယ္။ • ထိုးေဆးသစ္ တမ်ိဳးရွိတယ္။ PEGylated uricase (Pegloticase or Krystexxa) နာတာရွည္သမားေတြအတြက္ ေသြးျပန္ေၾကထဲ ထိုးရတာပါ။ သံုးေနၾကေဆးေတြနဲ႔မတိုးသူေတြကို ၂ ပါတ္တခါ သြင္းေပးႏိုင္တယ္။ ေဆးေၾကာင့္ ေရွာ့ခ္ မျဖစ္ေအာင္သတိနဲ႔ေပးရမယ္။ စိုးရိမ္ရင္ Antihistamines နဲ႔ Cortisone medications ေဆးေတြနဲ႔ ၾကိဳတင္ ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ Prognosis အလားအလာ ေဆးမကုဘဲ ေနရင္လဲ ၅-၇ ရက္မွာ သက္သာလာမွာပါဘဲ။ ဒါေပမဲ့ ၆ဝ% ေလာက္က တႏွစ္အတြင္းမွာ ေနာက္တခါ ထပ္ျဖစ္လိမ့္မယ္။ ေနာက္ျပီး နာတာရွည္ဘက္ ဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အဆစ္ဖံုးေတြ ထိခိုက္ရာကေန Joint deformity အဆစ္ေတြ ပံုေျပာင္းသြားမယ္။ ေဆးကုမေနသူထဲက ၃ဝ% မွာ ၅ ႏွစ္အတြင္း Painless tophi အက်ိတ္ ေပၚလာႏိုင္တယ္။ ေဆးေသေသျခာျခာ ကုရင္ ဒါေတြ ပ်ယ္သြားေစႏိုင္တယ္။ ၁ဝ-၄ဝ% မွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ ေက်ာက္ကပ္-ေက်ာက္ရွိေနရင္ တမ်ိဳးဆိုးေစႏိုင္တယ္။ မႏိုင္ဝန္ ထမ္းရသလို ယူရစ္-အက္စစ္ေၾကာင့္ Urate ပံုေဆာင္လဲ ေသးေသး ေလးေတြ ျဖစ္လာမယ္။ နာေနတဲ့အဆစ္ကို အခုအခံနဲ႔ထားပါ။ အိမ္မွာ နားပါ။ ေရခဲတင္တာ မေကာင္းလွပါ။ Aspirin ပါတဲ့ေဆး ေရွာင္ပါ။ ေက်ာက္ကပ္ကေန Uric acid ထုတ္မွာတို ေႏွးေစႏိုင္လို႔ပါ။ သုေတသနေတြ ဆက္လုပ္ေနပါတယ္။ အသားစားတာ ေလွ်ာ့သင့္တယ္။ Calcium နဲ႔ Vitamin C ေတြ အစားအစာထဲမွာပါတာ သက္သာေစတယ္။ အခ်ိဳရည္ေတြထဲမွာ Fructose (ေျပာင္း-သၾကား) ေတြပါတာနဲ႔ မတည့္ပါ။ Dr. တင့္ေဆြ-yamunaclinic.org |
ယူရစ္အက္စစ္ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္မယ့္ သဘာ၀နည္းလမ္း
ဒီနည္းလမ္းေတြစၿပီး လုပ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဆရာ၀န္ နဲ႔ အရင္ဆံုးတုိင္ပင္ၿပီးမွ ျပဳလုပ္ဖို႔လည္း အႀကံျပဳလိုက္ပါတယ္။
ေန႔စဥ္ ေရႏွစ္လီတာကေန သံုးလီတာအထိ ပံုမွန္ေသာက္ေပးရပါမယ္။ ေရဓာတ္က ေက်ာက္ကပ္ရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို အေကာင္းဆံုး ေထာက္ကူေပးႏိုင္ၿပီး ယူရစ္အက္စစ္ေတြကို ဆီးနဲ႔အတူ စြန္႔ထုတ္ေစပါတယ္။
မုန္႔ဖုတ္ေဆာ္ဒါလက္ဖက္ရည္ဇြန္း၀က္နဲ႔ ေရ ရွစ္ေအာင္စကို ေရာၿပီး တစ္ေန႔ကို အမ်ားဆံုး ရွစ္ဖန္ခြက္အထိ ေသာက္ေပးရပါ မယ္။ ညအိပ္ရာမ၀င္ခင္၊ မနက္အိပ္ရာထခ်ိန္နဲ႔ အစာနဲ႔ ႏွစ္နာရီ ဒါမွမဟုတ္ ေလးနာရီျခား တစ္ခါေလာက္ ယူရစ္အက္စစ္ပမာဏ ေလ်ာ့က်တဲ့အထိ ေသာက္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ မုန္႔ဖုတ္ေဆာ္ဒါမွာ ဆိုဒီယမ္ျဒပ္စင္ပါ၀င္မႈမ်ားတာေၾကာင့္ ေသြးတိုးရွိရင္ေတာ့ သ တိျပဳ ေသာက္သံုးရမွာပါ။ ေနာက္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္ဆဲလ္ေတြထဲမွာ ပ်ဴရင္းေလွ်ာ့ခ်ဖို႔လည္း လိုအပ္တာေၾကာင့္ တူနာ၊ ဆယ္မြန္၊ အဆီမပါႏို႔ထြက္ပစၥည္းမ်ား၊ ေပါင္မုန္႔၊ ေကြကာ၊ ပါစတာ၊ ဆန္၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ ခ်ယ္ရီ၊ စေတာ္ဘယ္ရီ၊ ဘလူးဘယ္ရီ၊ စပ်စ္ စတာေတြကိုလည္း စားေပး ရပါမယ္။
Credit: ဖိုးသူေတာ္ (www.phothutaw.com)
Credit: 7Day Daily
No comments:
Post a Comment