"ဝမ္းႏႈတ္ေဆး အျမဲစားေနသူေတြ သတိျပဳစရာ"

လိပ္ေခါင္းေရာဂါ ရိွေနသူ တစ္ဦးသည္ ဝမ္းသြားခက္သျဖင့္ ဝမ္းႏႈတ္ေဆး တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကို စြဲစားေနရာမွ ေသြးယိုသျဖင့္ ေဆး႐ံု ေရာက္လာသည္။ ေဆး႐ံုမွ စအိုအတြင္း ေခတ္မီမွန္ေျပာင္းျဖင့္ ၾကည့္၍ အသားစယူၿပီး စစ္ေဆးၾကည့္ေသာအခါ အူမႀကီးကင္ဆာ ျဖစ္ေနေၾကာင္း သိရပါသည္။
အမွန္ေတာ့ ထိုသူစားခဲ့ေသာ ေဆးမွာ လိပ္ေခါင္းေဆး အမည္တပ္ထားေသာ

ကနခိုေစ့ပါေသာ ေရာင္းတန္းေဆးတစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည္။ ကနခိုသည္ အဆိပ္ေဆးတစ္မ်ိဳး ျဖစ္ၿပီး အူမ်ားကို လႈပ္႐ွားမႈမ်ားေစကာ ဝမ္းသြားေစေသာ ေဆးမ်ိဳး ျဖစ္သည္။ စြဲစားရန္မသင့္၊ အူပါးၿပီး အခၽြဲအေျမႇးမ်ား မရိွေတာ့ေသာအခါ အူနံရံမွ ေသြးေၾကာမ်ား ေပါက္ထြက္ၿပီး ေသြးယိုလာျခင္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ကနခို

ပါဝင္ေသာ တိုင္းရင္းေဆးနည္းမ်ား ရိွပါသည္။ သံုးစြဲရန္လည္း ခြင့္ျပဳထားပါသည္။ သို႔ေသာ္ ကနခိုေစ့ကို သုဒၶျပသည္ေခၚသည္။ သန္႔စင္နည္း အဆင့္ဆင့္ျဖင့္ သန္႔စင္ၿပီးမွသာ သံုးရမည္ ျဖစ္သည္။
ကနခိုေစ့ ႏွစ္ျခမ္းခြဲလိုက္လွ်င္ အလယ္ေခါင္မွ အဆံမွာ အဆိပ္ ျဖစ္သည္။ ေရွးနည္းမွာ ကနခိုေစ့ကို နႏြင္းႏွင့္ပတ္ၿပီး ထက္ျခမ္းခြဲ၍ အလယ္မွအဆံကို ခ်ိတ္ျဖင့္ ဖယ္႐ွားပစ္ၿပီးမွ ေဆးဖံုတြင္ ထည့္ရသည္။ ကနခိုေစ့ပါဝင္ေသာ ေဆးဖံုတြင္ ေဆးတစ္ပိသာလွ်င္ သံုးက်ပ္သားထက္ ပို၍ ပါဝင္လွ်င္ မသင့္ပါ။ သတ္မွတ္ထားေသာ အေလးခ်ိန္ထက္ပို၍ မပါရန္လည္း မွတ္ပံုတင္ထားေသာ ေဆးဝါးမ်ားကို ဗဟို အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆးဝါး ႀကီးၾကပ္မႈေကာ္မတီမွ ဓါတ္ခြဲစစ္ေဆးၿပီးမွ လိုင္စင္ထုတ္ေပးပါသည္။ သို႔ေသာ္ ထုိမွ် ပါဝင္မႈႏွင့္ ဝမ္းမသြားေသာအခါ ထုတ္လုပ္သူမ်ားက မွတ္ပံုတင္စဥ္က ေပးသည့္ နမူနာတြင္ တစ္မ်ိဳး၊ ေရာင္းခ်ရာတြင္ တစ္မ်ိဳး ပိုထည့္ၿပီး ထုတ္လုပ္ေလ့ ရိွၾကပါသည္။
ကနခို မသန္႔စင္၍ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ အေလးခ်ိန္ ပိုကဲထည့္ထားသျဖင့္ ၎ေဆးသည္ အဆိပ္ ျဖစ္သြားရေတာ့သည္။ အဆိပ္မ်ား ခႏၶာကိုယ္အတြင္း စုမိေသာအခါ အက်ိတ္ ျဖစ္လာရသည္။ ၎အက်ိတ္သည္ပင္ ကင္ဆာအဆင့္သို႔ ေရာက္သြားျခင္း ျဖစ္သည္။ ဝမ္းသြားလြယ္ေစရန္ ျပင္းထန္ေသာ ေဆးကို စားသူမ်ားမွာ အဆိပ္ကို စားသူမ်ား ျဖစ္သည္။ ထိုေဆးကို ေပးေသာဆရာမွာ ပို၍ပင္ အျပစ္ႀကီးပါသည္။ လူနာကို ေဆးစြမ္းျပလိုသျဖင့္ မသင့္ေတာ္ေသာ အဆိပ္ကို ေပးသတ္ေသာ ဆရာႏွင့္ တူပါလိမ့္မည္။
ျမတ္စြာဘုရားပင္ ႏုစဥ္အခါက ေဆးဆရာျဖစ္ၿပီး ေဆးဖိုး မေပးေသာအခါ ဝမ္းႏႈတ္ေဆးကို ဥပၸါယ္တမ်ဥ္ျဖင့္ တိုက္ခဲ့သည္။ ဝမ္းေလ်ာ၍ လူနာေသရသည္။ ထိုဝဋ္သည္ ဘုရားသက္ေတာ္ (၈၀) အလိုတြင္ ျပန္လုိက္လာသည္။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ ေဆးဆရာဘဝက ဝဋ္ေႂကြးကို ဆပ္ၿပီးမွသာ ပရိနိဗၺာန္ ျပဳခဲ့ရသည္မွာ သာဓက ျဖစ္သည္။ ဝမ္းႏႈတ္ေဆးမ်ားတြင္ ထည့္ေလ့ရိွေသာ ဓါတ္သက္ေစသည့္ ေဆးမယ္ ေနာက္တစ္မ်ိဳးမွာ “ေပြးကိုင္း” ႐ြက္ပင္ ျဖစ္သည္။ ေျမလတ္ပိုင္းႏွင့္ အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံ ဧရာဝတီျမစ္ နံေဘး ႏႈန္းတင္ေျမႏုမ်ားတြင္ ေပါက္ေလ့ ရိွၿပီး ေစ်းေပါေသာ ေဆးမယ္တစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည္။
တစ္ေလာက စာေရးသူ၏သမီး တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေသာ ေဆး႐ံုသို႔ လူနာတစ္ဦး ဝမ္းေလွ်ာရာမွ ႂကြက္တက္ သတိလစ္ၿပီး ေရာက္လာသည္။ သူစားမိသည့္ ေဆးဘူးကိုပါ ေဆး႐ံုသို႔ ယူလာျပသည္။ ထိုေဆးမွာ “ေ႐ွာက္သီး” ပါေသာ ေဆးဟု အမည္ တပ္ထားေသာ္လည္း တကယ္တမ္းမွာ ေပြးကိုင္းမ်ားစြာ ပါေသာေဆး ျဖစ္သည္။ စားသည့္လူနာက အစာေၾက ေလသက္ေစသည္ဟု ေရးထားသျဖင့္ စားမိျခင္း ျဖစ္သည္။ ပထမအႀကိမ္ တစ္လံုးစားသည္။ ေနာက္ထပ္ ေရွာက္သီး အရသာကို ႀကိဳက္သျဖင့္ ေလးလံုး ထပ္စားမိသည္ဟု ဆိုသည္။ ေပါင္း ၉ လံုးစားၿပီးေသာအခါ ဝမ္းေလွ်ာၿပီး ေဆး႐ံုေရာက္လာရျခင္း ျဖစ္သည္။
သတိျပဳရန္မွာ ေပြးကိုင္းသည္ မန္က်ည္း႐ြက္ႏွင့္ ခပ္ဆင္ဆင္တူေသာ သစ္႐ြက္ငယ္ေလးမ်ား ျဖစ္ၿပီး မီးျပင္းေလွာ္ၿပီးမွသာ သံုးသင့္သည္။ ဝမ္းသက္သည္။ လြန္ကဲလွ်င္ ရစ္ၿပီး ဝမ္းသြားတတ္၏။ ေပြးကိုင္း႐ြက္တြင္ ေျခာက္ေသြ႕ေအာင္ ေနလွမ္းမထားသျဖင့္ မိႈတက္တတ္သည္ ေပြးကိုင္းမိႈ ပါေသာ ေဆးကို စြဲစားမိလွ်င္ အသည္းေျခာက္ျခင္းႏွင့္ အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္သည္ကို သတိျပဳသင့္သည္။
အစာေၾကေဆး၊ ေလသက္ေဆး၊ လွ်က္ဆား၊ အပုပ္ခ်ေဆး၊ ေလႏိုင္ေဆး၊ ဆီးဝမ္းေလေဆး၊ ဓါတ္သက္ေဆး၊ ႐ုပ္လွေဆး၊ ေတေဆး၊ ခ်က္ေဆး စသည္မ်ားမွာ ျမန္မာလူမ်ိဳးတုိ႔ ေ႐ွးကတည္းက အသံုးမ်ားခဲ့ေသာ ႐ိုးရာ တိုင္းရင္းေဆးမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ သံုးစြဲမႈကို အ႐ိုးစြဲေနၿပီ ျဖစ္သျဖင့္ အျပစ္တင္ရန္ မရိွပါ။ ေ႐ွးေခတ္က ႐ိုးရာ ေဆးမ်ားကို ပရေဆးဆုိင္မ်ားတြင္သာ ဝယ္ၾကသည္။ ငါးက်ပ္သား၊ တစ္ဆယ္သား စသည္ျဖင့္ အေလးခ်ိန္ျဖင့္ ဝယ္ၾကသည္။ အိမ္တြင္ ဖန္ပုလင္းျဖင့္ ထည့္ထားၿပီး အစာေၾကေဆး ဆိုလွ်င္ အစာစားၿပီးတိုင္း လက္ဝါးတြင္ မန္က်ည္းေစ့ခန္႔ ထည့္၍ လွ်က္ေလ့ ရိွၾကသည္။ ဝမ္းခ်ဳပ္လွ်င္ ညအိပ္ခါနီး ေလပုပ္ထုတ္ေဆးကို လွ်က္ေလ့ ရိွၾကပါသည္။
လြယ္အိတ္ႏွင့္လည္ၿပီး ေဆးကုေပးၾကေသာ ဆရာမ်ားကို ေရွးက ဗိေႏၶာဆရာဟု ေခၚၾက သည္။ အခေၾကးေငြ သိပ္မယူၾက။ ဒုတိယ ကမ႓ာစစ္အတြင္းက ေဆးဝါးမ်ား ေဆး႐ံုမ်ား မရိွစဥ္က ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔အဖို႔ ထုိဗိေႏၶာဆရာမ်ားျဖင့္ပင္ အသက္ဆက္ခဲ့ၾကသည္။ အဘိုးတို႔ ငယ္စဥ္က ေဆးဆရာႀကီးမ်ား အိမ္ႂကြလာလွ်င္ ကေလးမ်ားက အနားကပ္ၿပီး လက္ဝါးျဖန္႔လွ်င္ လွ်က္ဆား ထည့္ေပးသည္ဟု ဆိုသည္။ လွ်က္ဆားသည္ ျမန္မာတို႔အႀကိဳက္၊ ျမန္မာ့ဓေလ့ တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။
ယခုေခတ္တြင္ ေခတ္ပညာတတ္ လူငယ္မ်ားက ႐ိုးရာတိုင္းရင္းေဆးပညာႏွင့္ အေနာက္တိုင္း ေဆးပညာကို ပူးတြဲသင္ၾကားလာၾကသျဖင့္ ေခတ္မီဘြဲ႕ရ တိုင္းရင္းေဆး ဆရာမ်ား ေပၚထြန္းလာသျဖင့္ ဗိေႏၶာဆရာမ်ားမွ ပေပ်ာက္သြားၿပီဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။ ဗိေႏၶာေဆးမ်ားမွာလည္း ေရွးကလို စကၠဴထုပ္၊ ဖန္ပုလင္းႏွင့္ မဟုတ္ေတာ့။ ေခတ္မီ ပလပ္စတစ္ဘူး လွလွကေလးမ်ား၊ ေဆးေတာင့္မ်ားျဖင့္ တိုးတက္လာၿပီ ျဖစ္သည္။
ဗဟိုေဆးဝါး အာဏာပိုင္အဖြဲ႕မွ ၫႊန္ၾကားခ်က္ျဖင့္ ယခုေခတ္ တုိင္းရင္း ေဆးဝါးမ်ား ထုတ္လုပ္ရာတြင္ ပါဝင္ေသာ ေဆးအမည္မ်ားကို ေဖာ္ျပထားေလ့ ရိွသည္။ ယခင္ကရာႏႈန္းႏွင့္၊ ထို႔ေနာက္ မူေျပာင္းၿပီး က်ပ္သားႏွင့္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ေဆးဝယ္ယူ သံုးစြဲသူမ်ား သတိျပဳရန္မွာ ထုိေဆး အမယ္မ်ားတြင္ ဝမ္းသက္ေစေသာ ကနခိုေစ့ႏွင့္ ေပြးကိုင္း၊ ဆားခါး၊ ဘဂၤါလီ ဆားခါးစသည္မ်ား ပါဝင္မႈကို ၾကည့္ၿပီးမွ သံုးစြဲရန္ ျဖစ္ပါသည္။
ေဆးတစ္မ်ိဳးကို ေၾကာ္ျငာေကာင္းတိုင္း အရမ္းမဲ့ မသံုးစြဲပါႏွင့္။ အညႊန္းဖတ္ပါ။ စတင္သံုးစြဲလွ်င္ အမႈန္႔ဆိုလွ်င္ ေကာ္ဖီဇြန္းငယ္ တစ္ဝက္၊ ေဆးျပားဆိုလွ်င္ ၂ ျပား ၃ ျပားထက္ ပို၍ မသံုးစြဲပါႏွင့္။ ေနာက္မွ ေဆးအေၾကာင္း သိမွသာ ထပ္ေဆာင္း တိုးေသာက္ပါ။ အခ်ဳိ႕လူမ်ားမွာ ေသာက္ေနက် ေဆးပင္ မွားတတ္သည္။ ဝမ္းခ်ဳပ္၍၊ အေညာင္းထုိင္မ်ား၍၊ လိပ္ေခါင္းရိွ၍ ဝမ္းႏႈတ္ေဆးပါေသာ ေဆးကို အိပ္ယာဝင္ ေသာက္ေနက်။ ထိုသို႔ ေသာက္ေသာ ဝမ္းႏႈတ္ေဆးႏွင့္ ေန႔ခင္းက စားထားေသာ ခ်ဥ္ရည္ဟင္း၊ ခ်ဥ္ေပါင္ဟင္း၊ ပဲဟင္း၊ ႏို႔ခ်ဥ္၊ ဒိန္ခ်ဥ္၊ မန္က်ည္းမွည့္ေဖ်ာ္ရည္ စေသာ ဝမ္းသက္ေစေသာ အရာမ်ား၊ အမွတ္မထင္ ေပါင္းစပ္မိေသာအခါ ဝမ္းေလ်ာသည့္အဆင့္သို႔ ေရာက္သြားႏိုင္ပါသည္။
မိတ္ေဆြတစ္ဦးသည္ မ်က္ေစ့မေကာင္းသျဖင့္ တိုင္းရင္းေဆး အမွတ္ (၁၂)၊ စကၡဳပါလေဆးကို အျမဲစြဲစားသည္။ ၎ေဆးမွာ ေရွးသံုးေဆးနည္း တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ေပြးကိုင္း႐ြက္ေလွာ္ အနည္းငယ္ ပါသည္။ ဆူးေကာက္နက္ ပါသည္။ ဆူးေကာက္နက္သည္ မ်က္ေစ့ အားေကာင္းသည္။ တိမ္ႏွင့္ေရတိမ္ကို ကာကြယ္ေပးသည္။ ထိုေဆးတြင္ ပါဝင္ေသာ အျခားေဆးအမည္မ်ားမွာ“သိေႏၶာ” ဆားျဖစ္သည္။
အငန္အရသာျဖစ္ၿပီး အစာေၾက၍ ဝမ္းသက္ေစသည္။ ေရွးက ေဆးက်မ္းမ်ားတြင္ အငန္မ်ိဳး မွန္သမွ်သည္ မ်က္စိႏွင့္ မသင့္ေသာ္လည္း သိေႏၶာဆားသည္ မ်က္စိႏွင့္သင့္၏ဟု ဆိုထားေလသည္။ စကၡဳပါလေဆးကို စြဲစားသူမ်ားမွာ မ်က္မွန္ဒီဂရီကို ေလ်ာ့က်ႏိုင္သည့္အျပင္ ဇက္ေၾကာတက္ျခင္းကိုပါ သက္သာေစႏိုင္သည္။ ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ မိတ္ေဆြသည္ ေန႔လယ္က ခ်ဥ္ေပါင္ဟင္းႏွင့္ ဝက္သားခ်က္စားၿပီး ညအိပ္ယာဝင္ခ်ိန္တြင္ ေသာက္ေနက် စကၡဳပါလေဆးကို ေလးျပား ေသာက္လိုက္သည္။ ညသန္းေခါင္မွစ၍ ဗိုက္နာၿပီး ဝမ္းရစ္သြားသည္မွာ နံနက္ လင္းသည္အထိ မအိပ္ရေတာ့။ ခါတိုင္း ဤေဆးေသာက္လွ်င္ နံနက္ထမွ တစ္ႀကိမ္သာ သြားသည္။ ထိုေန႔က ဝမ္း ၁၂ ႀကိမ္ခန္႔ သြားၿပီး ေဆးခန္း ျပရေသာအျဖစ္ ေရာက္ခဲ့ပါသည္။
ဝမ္းႏႈတ္ေဆးစား၍ အက်ိဳးရိွသည္မ်ား ရိွသလို အျပစ္ျပဳသည္မ်ားလည္း ရိွပါသည္။ ဝမ္းႏႈတ္ေဆးစားလွ်င္ တစ္ပတ္တစ္ႀကိမ္၊ တစ္ရက္ထက္ပိုၿပီး မစားသင့္ပါ။ လူ၏ အူသိမ္၊ အူမမ်ားအတြင္းတြင္ သက္ေစာင့္ ပိုးငယ္မ်ားႏွင့္ အခၽြဲေျမႇးမ်ား ရိွသည္။ ၎တို႔သည္ အစာအာဟာရကို စုပ္ယူၿပီး အူမေပါက္ေအာင္ အကာအကြယ္ ေပးထားၾကသည္ ေန႔စဥ္ ဝမ္းႏႈတ္လွ်င္ အခၽြဲ အေျမႇးမ်ားပါ ကုန္ၿပီး အူနံရံပါးလာကာ ေလပြလာမည္။ အာဟာရကို စုပ္ယူႏိုင္မႈ အားနည္းလာမည္ ျဖစ္သည္။ ေရာဂါဘယမ်ား ဝင္လာမည္။
ဝမ္းႏႈတ္ေဆးသည္ ေကာင္းက်ိဳး ရိွသလို ဆိုးက်ိဳးလည္း ေပးႏိုင္သည္။ မည္သည့္အရာကိုမဆို ေလာကႀကီးတြင္ သဘာဝမဟုတ္လွ်င္ မေကာင္း။ ႏႈတ္မွ သြားရသည့္ဝမ္းသည္ မေကာင္း၊ ဝမ္းႏႈတ္ေသာ အက်င့္သည္ မေကာင္း။ ေဆးမွန္သမွ်သည္ တန္လွ်င္ေဆး၊ လြန္လွ်င္ေဘး ျဖစ္ႏိုင္သည္ကို သတိမူၾကေစခ်င္သည္။

သုတ အခ်စ္ ဘ၀ စာတုိေပစ

Ref: Shade The Mandalay Hill
credit to yatanarpon

Credit : https://www.facebook.com/363772307102084/photos/a.366956006783714.1073741828.363772307102084/532136143599032/?type=1&theater