"စကားထာ ဆိုသည္မွာ `တစ္ဖက္သား၏ ဉာဏ္ကို စမ္းလိုေသာေၾကာင့္

စကားထာ   
 စကားထာ ဆိုသည္မွာ `တစ္ဖက္သား၏ ဉာဏ္ကို စမ္းလိုေသာေၾကာင့္ ကြယ္ဝွက္ေသာ အနက္အဓိပၸါယ္တို႔ျဖင့္ ဖန္တီးထားသည့္ အဆိုအမိန႔္၊ အဖြဲ႕အႏြဲ႕၊ အေမးပုစၧာ၊ ပေဟဠိ ဟူ၍ ဖြင့္ဆိုသည္။ [၁]
    စကားထာသည္ (စကားဓာရ) မွ (စကားဓာ)(စကားထာ) ျဖစ္လာသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ဓာရသည္ ေဆာင္သည္ဟူေသာ အနက္ရွိသျဖင့္ ေဆာင္ထားအပ္ေသာ စကားဟူ၍ ျဖစ္နိုင္သည္။ တဖန္ ပါဠိဘာသာ ဌာပန သကၠတဘာသာ သၳာပန ျမန္မာဘာသာ ထားျခင္း အနက္ကို ေဆာင္ေပသည္။ မုန႔္ကို ဌာပနာ သကဲ့သို႔ စကားကိုလည္း ဌာပနာသည္ဟု သုံးစြဲရာမွ စကားဌာပနာ၊ စကားထာ ျဖစ္လာေလမည္ ဟု စဥ္းစားၾကေသးသည္။ [၂]
    စကားထာ ဆိုသည္ မိမိရည္ညႊန္းလိုေသာ အရာကို သြယ္ဝိုက္ကာ ဝွက္ထားေသာ စကားစုကို ေခၚဆိုသည္။
စာမတတ္ခင္က ျမန္မာေတြရဲ့ "ပါးစပ္စာေပ"ထဲမွာ ျမန္မာစကားထာေတြလည္းပါဝင္ပါသည္။ စကားထာအေၾကာင္းအရာမ်ားက

    ေတာေတာင္သဘာဝ
    ေန႔စဥ္သုံးပစၥည္းဆိုင္ရာ
    သားငွက္
    လူ႔ကိုယ္ခႏၶာ
    အပင္ တို႔ႏွင့္ပတ္သတ္သည့္ အေၾကာင္းမ်ားျဖစ္ၿပီး
    ခ်စ္မွုေရးရာစကားထာမ်ားလည္း သီးျခားတည္ရွိေသးသည္။
စကားထာမ်ားစုစည္းမိသမၽွတင္ျပရလၽွင္-

    ၁။ သူ႔အပင္က တစ္႐ုံႀကီး၊ သူ႔အသီးက တစ္လုံးသီး။ (ဆံပင္ႏွင့္ ဆံထုံး)
    ၂။ အစာကို ႏွစ္ေယာက္ကျမင္၊ ငါးေယာက္က ယူ၊ သုံးဆယ္က ဝါး၊ ေကာင္းစားေတာ့ တစ္ေယာက္တည္း။ (မ်က္စိ၊ လက္ေခ်ာင္း၊ သြားႏွင့္ လွ်ာ)
    ၃။ ၾကည့္ေလေဝးေလ၊ ေဝးေလၾကည့္ေလ။ (မ်က္စိႏွင့္ နား)
    ၄။ ေခါင္းႀကီးလို႔ လည္သိမ္၊ ဖင္ပိန္တဲ့ ေယာက္်ား၊ မိုးေပၚပ်ံကာသြား၊ သိၾကားလား နတ္လား။ (ပုစဥ္း)
    ၅။ တက္ေလးစင္းႏွင့္ အျပင္းေလွာ္၊ မယ္ေတာ္ရွင္မ ေပါင္းထဲက။ (လိပ္)
    ၆။ သြားေတာ့ ေကြ႕ေကာက္၊ ျမင့္ရာက နိမ့္ရာေရာက္။ (ျမစ္ေခ်ာင္း)
    ၇။ ႏြားနို႔တစ္ျမဴ၊ ျပည္လုံးျဖဴ။ (လ)
    ၈။ နတ္သမီး တံေတြးေပါက္ ၾကက္မေကာက္နိုင္။ (ထရံေပါက္မွက်ေရာက္လာေသာ ေနေျပာက္ အကြက္)
    ၉။ အျမင္နီး ခရီးေဝး။ (ေတာင္)
    ၁၀။ စည္ႀကီးတီး မ်က္ႏွာမည္းႀကီးငို ေသသူရွင္ ပုန္းသူေပၚ။ (မိုးဦက်ကာလတြင္ မိုးႀကိဳးပစ္၊ မိုးရြာ၊ ျမက္ေပါက္၊ ဖားေအာ္)
    ၁၁။ မတီးဘဲျမည္။ (မိုးၿခိမ္းသံ)
    ၁၂။ ခုတ္လို႔မျပတ္ သတ္လို႔မေသ။ (ေရ)
    ၁၃။ အိမ္ရွိေပမယ့္ လူမရွိ၊ လူရွိေပမယ့္ အသံမၾကားရ။ (သခၤ် ိုင္း)
    ၁၄။ ငမဲဖင္ ငနီလ်က္။ (အိုးႏွင့္ မီး)
    ၁၅။ သြားေတာ့ေခြေခြ ေနေတာ့စင္းစင္း။ (ေခါင္းခု)
    ၁၆။ ငယ္စဥ္က ရင္ခြင္ပိုက္၊ ႀကီးေစလိုလို႔ တုတ္နဲ႔ရိုက္၊ မာေစလိုလို႔ မီးနဲ႔ျမႇိုက္။ (အိုး)
    ၁၇။ သားကရိုက္ေတာ့ အေမငို၊ ဝမ္းဗိုက္တစ္လုံး ေခါင္းတစ္လုံး။ (ေမာင္း)
    ၁၈။ သံသာငွက္ႀကီး ရင္ပတ္တီး၊ အၿမီးခါးလယ္မွာ။ (လယ္ကြင္း)
    ၁၉။ နတ္သမီးအိမ္တိုင္ ပိုးမေဖာက္နိုင္၊ ေဖာက္ျပန္ေတာ့လဲ တစ္ေပါက္တည္း။ (အပ္)
    ၂၀။ က်ိဳးက်ိဳးက်ည္ ျမည္လို႔လာ၊ အိမ္ေရာက္ခါမွ ေမးေထာက္ကာ။ (လွည္း) [၃]

စကားထာ

စကား၏ အနက္အဓိပၸါယ္ကို ကြယ္ဝွက္၍ ပုစၧာထုတ္ျခင္းသည္ စကားထာ ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ ပုစၧာထုတ္ျခင္းကို စကားထာ ဝွက္သည္ဟု ေခၚသည္။ စကားထာဝွက္သည္ကို မေျဖနိုင္လၽွင္ ပန္းေပးသည္ဟု ဆိုရသည္။ ထိုအခါ စကားထာဝွက္သူက အေျဖကို ေျပာျပရသည္။ စကားထာဝွက္ျခင္းသည္ ျမန္မာတို႔၏ ေရွးေဟာင္းဓေလ့ျဖစ္သည္။ အျခားလူမ်ိဳးတို႔သည္လည္း တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ဉာဏ္စမ္းရန္ စကားထာဝွက္တတ္၏။ စကားထာကို မိန္းကေလးမ်ားက စတင္ဝွက္၍ ေယာက္်ားေလးမ်ားက ေျဖၾကရသည္။ မေဟာသဓာ ဇာတ္ေတာ္တြင္ ဘုရားအေလာင္း မေဟာသဓာသည္ အမရာကို ေတြ႕ရာဝယ္ အမည္ကို ေမးေလ၏။ အမရာက ထိုအေမးကို ေျဖရာ၌ 'ကၽြန္ုပ္၏အမည္ သည္ ျဖစ္ဆဲ၊ ျဖစ္ၿပီး၊ ျဖစ္လတၱံ့ေသာ ကာလသုံးပါးတြင္ မရွိ ေသာ အမည္ပါတည္း'ဟု စကားထာဝွက္၍ ဆို၏။ ဤတြင္ မေဟာသဓာက ကာလသုံးပါး၌ မရွိ ေသာအမည္ကား အမရာ ျဖစ္၏ဟု စကားထာ၏အေျဖမွန္ကို ေဖာ္လိုက္၏။ အမရကား မေသျခင္းကိုဆိုသည္။ ထိုအျပင္ အမရာက မိမိ၏ဖခင္သည္ သခၤ်ိဳင္းကုန္း၌ လယ္လုပ္ေၾကာင္းကို စကားေျဖာင့္ျဖင့္ မဆိုဘဲ၊ လူတို႔တစ္ႀကိမ္ေရာက္က တစ္ေခါက္ ျပန္မလာေသာအရပ္၌ လယ္လုပ္ပါသည္ဟု စကားထာျဖင့္ ဝွက္၍ဆို၏။ ဤကား မိန္းကေလးမ်ားက ေမး၍ ေယာက္်ားေလးမ်ားက ေျဖေသာ စကားထာ နမူနာတည္း။

ျမန္မာမွုတြင္ စကားထာ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိသည္။ ကာရန္အားျဖင့္ဝွက္ေသာ စကားထာ၊ ဥပမာအားျဖင့္ဝွက္ေသာ စကားထာ၊အနက္အားျဖင့္ဝွက္ေသာ စကားထာ၊ စကားလိမ္အားျဖင့္ ဝွက္ေသာ စကားထာ၊ သခၤ်ာအားျဖင့္ဝွက္ေသာ စကားထာ ဟူ၍ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိသည္။

ကာရန္အားျဖင့္ဝွက္ေသာ စကားထာမ်ားႏွင့္ အေျဖမ်ားမွာ

    (ေမး) ေတာင္ႀကိဳေတာင္ၾကား၊ ေပါက္သည့္ဝါး၊ အဖ်ားခပ္သြယ္သြယ္။

    (ေျဖ) အိမ္ႀကိဳအိမ္ၾကား၊ ေပါက္သည့္သား၊ စကားခပ္ႂကြယ္ႂကြယ္။

    (ေမး) ေညာင္ပင္ပတ္လည္၊ ခ်စ္ခုံတည္၊ ေဈးသည္မလား၊ ခ်ည္ခ်လား။

    (ေျဖ) ေမာင္ရွင္သစ္ကယ္၊ လူထြက္တယ္၊ ဆန္းတယ္ လလား၊ သည္လလား။

    (ေမး) ထားဝယ္ေခ်ာင္းမွာ ေဒါင္းေတြ႕တယ္။

    (ေျဖ) ငယ္ကေပါင္းမို႔၊ ေအာက္ေမ့တယ္။ ဟူသည္တို႔ျဖစ္ၾကသည္။

ဥပမာအားျဖင့္ ဝွက္ေသာစကားထာမ်ားမွာ 'ေရပက္လည္ေဆာင္၊ အလယ္ေခါင္ေသာင္ထြန္း၊ မိန္းမလွကၽြန္း' ဟူေသာ စကားထာ၊ 'မဖြပ္ဘဲျဖဴသည့္ နတ္ပုဆိုး၊ မေလာင္းဘဲျပည့္သည့္ နတ္ေရအိုး'ဟူသည့္ စကားထာႏွင့္ 'က်ဴပင္ႀကိဳ၊ က်ဴပင္ၾကား၊ ေလာင္းကေလးႏွင့္သြား' ဟူသည့္စကားထာမ်ိဳးတို႔ ျဖစ္သည္။ ထိုစကားထာတို႔၏ အေျဖကို ဝွက္ထားသည့္ စကားထာတြင္ပါေသာ ဥပမာႏွင့္ ကိုက္ညီေအာင္ ရွာရသည္။ ေက်ာက္ပ်ဥ္သည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အလွျပင္ရန္ျဖစ္၍ ေဘးပတ္လည္တြင္ ေရေျမာင္းပါရွိေနသည့္အတြက္ ေရဝန္းရံလ်က္ရွိေသာ ကၽြန္းကေလးကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ 'ေရပတ္လည္ေဆာင္၊ အလည္ေခါင္ ေသာင္ထြန္း၊ မိန္းမလွကၽြန္း'ဟူ၍ ကၽြန္းကို ဥပမာ ေပးကာ ေက်ာက္ပ်ဥ္ကို စကားထာ ဝွက္ေလသည္။

အုန္းသီးဆံသည္ မဖြပ္ဘဲႏွင့္ အလိုအေလ်ာက္ ျဖည့္သူမရွိဘဲ ျပည့္ေနသည္ကို ရည္ရြယ္၍ 'မဖြတ္ဘဲျဖဴသည့္ နတ္ပုဆိုး၊ မေလာင္းဘဲ ျပည့္သည့္ နတ္ေရႊအိုးဟု နတ္ပုဆိုး၊ နတ္ေရအိုး တို႔ကို ဥပမာေပးလ်က္ အုန္းသီးကို စကားထာဝွက္ေလသည္။ က်ဴပင္အၾကား၌ ေလာင္းေလွတို႔ ေလွာ္ခတ္သြားလာသကဲ့သို႔ က်ဴပင္ႏွင့္တူေသာ ရက္ကန္းလႊာ ၂ ခုအၾကားဝယ္ ေလာင္းေလွ ႏွင့္တူေသာ ရက္ကန္းလြန္းအိမ္သည္ လူးလာတုံ႔ခပ္သြားလာေန သည့္အတြက္ ရက္ကန္းလြန္းအိမ္ကို 'က်ဴပင္ႀကိဳ က်ဴပင္ၾကား၊ ေလာင္းကေလးႏွင့္သြား'ဟူ၍ ဥပမာတင္စားကာ စကားထာဝွက္ၾကေလသည္။

အနက္အားျဖင့္ ဝွက္ေသာ စကားထာတို႔မွာ 'ရင္၌ထား သားလည္းမဟုတ္၊ ေျမမသက္ ငွက္လည္းမဟုတ္၊ အၿမီးေကာက္ ေမ်ာက္လည္းမဟုတ္၊ မုတ္ဆိတ္ဖြား ကုလား မဟုတ္' ဟု ေစာင္းေကာက္ကို ဝွက္ေသာစကားထာ၊ 'တစ္ဆယ့္ေျခာက္ျပည္ အပိုင္စိုးေသာ္လည္း မင္းမ်ိဳး မဟုတ္ပါ၊ ေရွး ကုသိုလ္ ကံမေကာင္း၍ ေခါင္းေျခလက္မပါ'ဟု ၁၆ ျပည္ဝင္တင္းေတာင္းကို ဝွက္ေသာစကားထာ၊ 'သဒၵါလည္းမတတ္၊ ပရမတ္ကိုလည္းမေၾက၊ လူ႔ေရွ႕မွာအျမဲေန၊ မွန္လၽွင္မွန္ေစ၊ မမွန္ေလက လၽွာထုတ္ျပ'ဟု ခ်ိန္ခြင္ကိုဝွက္ေသာစကားထာမ်ား ျဖစ္ၾက၏။

သခၤ်ာအားျဖင့္ ဝွက္ေသာစကားထာတို႔မွာ'အလံတရာ ေႁမြ၊တြင္းမွာေခြ၊တေန႔လက္ႏွစ္သစ္၊ကၽြန္ေတာ္မ သကၠရာဇ္ဟု မိန္းကေလးက မိမိ၏အသက္ကို ဝွက္ေသာ စကားထာႏွင့္ 'ခိုမွာ ကားခြဲ၊ ဝမ္းဘဲငါးက်ပ္၊ စာတမတ္ကို၊ မျပတ္ေန႔ည၊ ေရာင္းဝယ္ၾကသည္၊ ငွက္လွအစိတ္၊ ေၾကးအစိတ္'ဟု လကၤာစပ္ဆိုလ်က္ ဝွက္ခဲ့ေသာ စကားထာစသည္တို႔ျဖစ္ၾက၏။ ယင္းႏွစ္ခုတြင္ ပထမစကားထာကို တြက္လၽွင္ အလံတစ္ရာကို လက္သစ္ဖြဲ႕ေသာ္ ၉၆ဝဝ ရရွိ၏။ထို ၉၆ဝဝ လက္သစ္ကို တေန႔လၽွင္ လက္ႏွစ္သစ္ဆိုသည့္အတြက္ လက္ႏွစ္သစ္ႏွင့္ စားေသာ္ ရလဒ္သည္ ၄၈ဝဝ ျဖစ္သည္။ထိုအတြက္ ထိုမိန္း ကေလး၏အသက္မွာ ရက္ေပါင္း ၄၈ဝဝ ျဖစ္သည္။ ထိုရက္ေပါင္းကို လဖြဲ႕လၽွင္လေပါင္း ၁၆ဝ ရ၍ ႏွစ္ဖြဲ႕ေသာ္ ၁၃ ႏွစ္ႏွင့္ ၄လ ရသည္။ ေမြးသကၠရာဇ္ကို လိုေသာ္ ေကာဇာသကၠရာဇ္မွ ယင္း ၁၃ ႏွစ္ႏွင့္၄လကို ႏုတ္ေသာ္ေမြးသကၠရာဇ္ ရသည္။

ဒုတိယ စကားထာျဖစ္ေသာ 'ခိုမွာကားခြဲ၊ ဝမ္းဘဲငါးက်ပ္၊ စာတမတ္' ကို ေျဖၾကားရာ၌ 'ခိုမွာႏွစ္မတ္၊ ဝယ္မွတ္လည္းျပဳ၊ ဆယ့္ရွစ္ခုကို တြက္စုေၾကးမွာ၊ ကိုးက်ပ္သာတည့္၊ ငွက္သာဝမ္းဘဲ၊ ဝယ္ျမဲ သုံးခု၊ တစ္ခု ငါးက်ပ္၊ ရလဒ္တြက္ဖြယ္၊ တစ္ဆယ္ငါးက်ပ္၊ ရျမဲလဒ္ ဟု၊ ေလးခုစာမွာ၊ မတ္စီသာလတည့္၊ မ်ားစြာ ေပါင္းျငား၊ ငွက္ကားအစိတ္၊ ေၾကးအစိတ္။' ဟူ၍ ေရွးပုဂၢိဳလ္မ်ား တြက္ခ်က္၍ ရသည့္သခၤ်ာတို႔ကို လကၤာျဖင့္ အထက္ပါအတိုင္း ေျဖၾကားခဲ့ေလသည္။

စကားလိမ္ အားျဖင့္ဝွက္ေသာ စကားထာ၌၊ စကားလိမ္၏ သေဘာမွာ တစ္ပါးသူတို႔ မသိနားမလည္နိုင္ၾကေစရန္ မူရင္း စကားလုံး မ်ား၏ အသံကာရန္ကို ေရွ႕ေနာက္ ေျပာင္းျပန္ျပဳ ထားျခင္းျဖင့္၎၊ အသံကာရန္ကို လိုက္၍ စကားလုံးပို ထည့္သြင္း အသုံးျပဳျခင္းျဖင့္၎ စကားဝွက္၍ ေျပာျခင္း ျဖစ္သည္။ ပမာဆိုေသာ္ ေလာကဓံကို လံကေဓာ၊ အဝိဇၨာကို အဝါဇိတ္၊ ေနာင္မသိကို နိမေသာင္ဟူ၍ စကားကိုလိမ္ကာ ေရးသား ေျပာဆိုျခင္းမ်ိဳးျဖစ္၏။ ထိုျပင္ ေအာက္တြင္ေဖာ္ျပမည့္ ဥပမာ စကားထာမ်ားမွ ထြက္ေပၚလာသည့္ ငုံေမႊ၊ မာလုံ ဟူေသာ စကားလုံးမ်ားသည္ ေငြမွုံ၊ မုံလာဟူေသာ စကားမ်ား၏ စကားလိမ္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

စကားလိမ္အားျဖင့္ ဝွက္ေသာစကားထာမ်ားမွာ 'စပယ္ဖူးစ၊ ဆီးေယာင္းမ'ဟူေသာ စကားထာျဖစ္သည္။ စပယ္ဖူးစမွာ ငုံသည္။ ဆီးေယာင္းမမွာ ေမႊရသည္။ ႏွစ္ခုေပါင္းေသာ္ ငုံေမႊ၊ ေငြမွုံဟူ၍ ျဖစ္၏။ ထိုအတူ 'ေက်ာက္စရစ္ခဲ ေစာင္ျဖဴျခဳံ' ဟူေသာ စကားလိမ္မွာ ေက်ာက္စရစ္ခဲသည္ မာ၍၊ ေစာင္ျဖဴျခဳံက လုံသည္။ ထိုေၾကာင့္ အေျဖမွာ မာလုံ၊ မုံလာျဖစ္၏။ ေရွးသူေဟာင္း တို႔၏ စကားထာမွာ ဩကာသေလာက ပတ္ဝန္းက်င္ကိုမွီး၍ ဝွက္ဆိုၾကသည္ဟု ဂရိပညာရွိ အရစၥတိုတယ္က ဆိုသည္။ ပမာဆိုေသာ္ ေလကိုဝွက္ရာ၌ 'မရပ္မနား အျမဲတေစ ပ်ံသန္းေနသည္ကား အဘယ္နည္း'ဟူ၍ ဝွက္သည္။ ေရွးေခတ္ဂရိလူမ်ိဳးတို႔သည္ စကားထာဝွက္သည္ကို မ်ားစြာ ႏွစ္ၿခိဳက္ၾက၏။ စကားထာ ဝွက္တမ္း ကစားရာ၌ အသက္ကိုပင္ အေပါင္ျပဳၾကေလသည္။ သို႔ျဖင့္ စကားထာ ဝွက္ရာ၌ အသက္ေပါင္းမ်ားစြာ ဆုံးရွုံးခဲ့ၾကဖူးသည္။ ဂရိကဗ်ာဆရာႀကီး ဟိုးမားသည္ စကားထာတစ္ခုကို မေျဖဆိုနိုင္ေသာေၾကာင့္ အရွက္ရကာ စိတ္ထိခိုက္သျဖင့္ ေသဆုံးရသည္ဟု အဆိုရွိသည္။

ကမၻာ အႏွံ့အျပားတြင္ စကားထာမ်ား ေခတ္စားသည္။ ခရစ္ယန္က်မ္းစာ၊ ကိုရန္က်မ္းစာမ်ားတြင္ စကားထာမ်ားကို ေတြ႕နိုင္သည္။ အာေရဗ်န္ႏွင့္ပါးရွင္း စကားထာမ်ားလည္း ရွိေသးသည္။ ျမန္မာက်မ္းစာ၊ ပုံျပင္မ်ားတြင္လည္း စကားထာမ်ား၊ ပေဟဠိမ်ား ေတြ႕ရ၏။

စကားထာ ပညာသည္ အက်ိဳးအေၾကာင္း ႏွိုင္းဆမွုကို အေထာက္အပံ့ျပဳသည္။ တစ္ဆင့္ၿပီး တစ္ဆင့္ ႀကံဆရသျဖင့္ အေထာက္အပံ့ျပဳသည္။ ဉာဏ္ကို ရႊင္ေစသည္။ စိတ္ကူးေကာင္းကို ရေစသည္။ သို႔ေသာ္ ယခုေခတ္၌ကား စကားထာပညာကို လူငယ္လူရြယ္တို႔သည္ စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္႐ုံမၽွ ေလ့လာၾကေလသည္။ [၄]


ကိုးကားခ်က္

ျမန္မာအဘိဓာန္ အက်ဥ္းခ်ဳပ္
ဦးေအးခ်ိဳ၏ ျမန္မာ့စကား
ေဒါက္တာသန္းထြန္း၏ ျမန္မာသမိုင္း နိဒါန္း
ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္း၊ အတြဲ(၃)




Credit : http://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%85%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%91%E1%80%AC

ဝီကီပီးဒီးယား