ျမန္မာ့စာေပသမိုင္းတြင္ ပထမဆုံးကဗ်ာကို ပုဂံေခတ္၌စတင္ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။ သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားအရ ေရွးအက်ဆုံးကဗ်ာမွာ ေသလည္ေၾကာင္မင္းလက္ထက္၌ ေရးစပ္သီကုံးခဲ့ေသာ ေရႊႏွင့္ယိုးမွားပန္းစံကား ကဗ်ာ ျဖစ္သည္။ မင္းမဟာဂီရိ နတ္ေမာင္ႏွမအေၾကာင္းကို ေရးစပ္သီကုံးထားေသာ ကဗ်ာ ျဖစ္သည္။
ဒုတိယေျမာက္ ေရွးအက်ဆုံးကဗ်ာမွာ
က်န္စစ္သားမင္းလက္ထက္တြင္ ေရးစပ္သီကုံးခဲ့ေသာျမကန္သာကဗ်ာ ျဖစ္ၿပီး တတိယေျမာက္ ေရွးအက်ဆုံးကဗ်ာမွာ အနႏၲသူရိယ အမတ္ႀကီး၏ သူတည္းတစ္ေယာက္ အစခ်ီေသာ မ်က္ေျဖလကၤာ ျဖစ္သည္။
စာေရးဆရာပညာ႐ွိ၏ ဥစၥာျဖစ္ေသာ သီခ်င္း လို႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ (ဒီေနရာမွာ ပညာ႐ွိ ဆိုတာ က၀ိ လို႔ ေခၚပါတယ္။ က၀ိ ဆိုတဲ့ ပါဠိစကားကေတာ့ ကဗ်ာသီခ်င္း စပ္ဆိုသီကံုးတတ္သူ စာေရးဆရာ ပညာ႐ွိ လို႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။
ျမန္မာကဗ်ာ အဖြင့္
ကဗ်ာဆိုသည္ စာေရးဆရာပညာ႐ွိတို႔၏ပစၥည္းဥစၥာဟု ဆိုသည္။ စာဆိုက၀ိ ပညာ႐ွိဆိုသည္မွာ ပါဠိစကား က၀ိ ဟု ေခၚဆိုသည္။ ကဗ်ာသီခ်င္း စပ္ဆိုသီကံုးတတ္သူ၊ စာေရးဆရာ ပညာ႐ွိဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။မူလပုဒ္ရင္းက 'က၀ိ' ျဖစ္ပါတယ္။ က၀ိ မွ ကာေ၀ယ်၊ - ကဗၺ၊ -ကာဗ်၊ -ကဗ် ဆို၍ ျမန္မာဘာသာႏွင့္ ကဗ်ာ ဆိုၿပီးျဖစ္လာသည္ဟု ဆိုၾကသည္။
စာဆိုက၀ိမ်ားသည္ သူတို႔စိတ္တြင္ ထိေတြ႔ခံစားရေသာ ခံစားခ်က္မ်ားကို တျခားသူမ်ားဆီ ကဗ်ာလကၤာမ်ားႏွင့္ ကူးစက္ထိေတြ႔ ခံစားေစတတ္ပါသည္။ ကဗ်ာလကၤာဆိုသည္ လူမ်ား ေန႔စဥ္ေျပာဆိုသံုးစဲြေနေသာ သာမာန္စကားမ်ားကို ေတးဂီတပမာ ေျပျပစ္ေခ်ာေမာစြာႏွင့္ ခ်ိဳသာၿငိမ့္ေျငာင္းေအာင္ ေရးဖဲြ႔သီကံုးထားေသာ စာျဖစ္ပါသည္။ ေတးဂီတပမာဖဲြ႔သီ ထားေသာ စာပန္းကံုးမ်ားလို႔ ဆုိႏိုင္ပါသည္။ ဒါ့အျပင္ 'ေဒါသ' မွ ကင္းလြတ္ ရပါမည္။ 'ဂုဏ္' ေျမာက္ရပါမည္။ ထိုသို႔ ျပည့္စံုေအာင္ဖဲြ႔ဆိုထားသမွ် စာေတြကို သကၠဋဘာသာ၊ မာဂဓ (ပါဠိ) ဘာသာေတြမွာ 'ဂါထာ' လို ့ေခၚ၍ ျမန္မာဘာသာတြင္ လကၤာသီခ်င္းမ်ားကို ကဗ်ာလကၤာဟု ေခၚပါသည္။ ကဗ်ာလကၤာဆိုသည္ ေတးဂီတမွေန စတင္အေျခတည္ခဲ့သည္ဟု ယူဆၾကပါသည္။ ကမၻာႀကီးတြင္ သာယာသံ ဆိတ္သုဥ္းျခင္း မည္သည့္အခါကမွ် မ႐ွိခဲ့ဟု ဆုိၾကပါသည္။ ေရလိႈင္းခတ္သံ၊ လွ်ပ္စစ္ျပက္ မိုးႀကိဳးထစ္သံ၊ သစ္႐ြက္ ေလတိုးသံ၊ ေက်းငွက္တိရစၦာန္တို႔ ေအာ္ျမည္ ရင့္က်ဴးသံ စေသာ အသံမ်ားသည္ သဘာ၀၏ ဂီတသံမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအသံကို လူမ်ားသတိျပဳမိ၊ အာ႐ံုျပဳမိရာက လိုက္တုၿပီး အသံထြက္ၾကရင္းႏွင့္ ဂီတဆိုတာ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ထိုဂီတ မွေန ဂီတသံေႏွာသည့္ စကားလံုးမ်ားကို စကားေျပာဆိုရာမွာ သံုးစြဲရင္းမွ ကဗ်ာလကၤာ စတင္သေႏၶတည္ ခဲ့သည္ဟု မွတ္သားဘူးသည္။ စာေပအကၡရာ ေပၚေပါက္လာေသာအခါ ကဗ်ာလကၤာမ်ား ေရးသားလာၾကပါသည္။
ဂီတ၊ ကဗ်ာ၊ လကၤာ ႏွင့္ သီခ်င္း
ျမန္မာကဗ်ာ ဆိုေသာအရာ အရင္းအျမစ္ကို ၾကည့္လွ်င္ ဂီတ၊ ကဗ်ာ၊ လကၤာႏွင့္ သီခ်င္း ဆို၍ စတင္ေတြ႔႐ွိရပါမည္။ ထို ဂီတ၊ ကဗ်ာ၊ လကၤာ၊ သီခ်င္း ေလးမ်ိဳးကို 'အဖဲြ႔' ဟု ႔ေခၚပါသည္။ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို သီကံုးဖဲြ႔ႏဲြ႔ထားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
အဖဲြ႔
အဖဲြ႔ကို ပါဠိလို 'ဗႏၶ' လို႔ေခၚပါသည္။ ေရးသားသီကံုးဖဲြ႔ႏဲြ႔ထားေသာ စာမွန္သမွ် ဗႏၶ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအဖဲြ႔ကမွ 'ပဇၨ' ဟုေခၚေသာ 'ကဗ်ာ'၊ 'ဂဇၨ' ဟုေခၚေသာ 'စကားေျပ' ႏွင့္ '၀ိမိႆ' ဟုေခၚေသာ 'ႏွစ္ေထြေရာ' (ကဗ်ာႏွင့္ စကားေျပ ေရာၿပီးေရးထားေသာအဖဲြ႔ - ျပဇာတ္ ဟုေခၚလွ်င္ ေခၚႏိုင္ပါသည္။)ဟု ခဲြထြက္လာပါသည္။ [1] ထို 'ပဇၨ' ဟုေခၚေသာ 'ကဗ်ာ' ပင္မ ကေနမွ 'ဂီတ' ႏွင့္ 'လကၤာ'ဟု ထပ္မံခဲြထြက္လာပါသည္။ ပံုစံကို ၾကည့္ပါ။ “လကၤာစပ္နည္း”
အပိုင္း-(၁)ကာရန္မ်ား...
ျမန္မာအကၡရာေတြအေၾကာင္းကိုေတာ့မေရးျပေတာ့ပါဘူး။အားလံုးသိျပီးျဖစ္မွာပါ။သရ(၁၁)လံုး
ဗ်ည္း(၃၃)လံုးဆိုတာကငယ္ငယ္ကတည္းကသင္ခဲ့ၾကရတာ...အခု(အပိုင္း-၁)မွာေတာ့ကာရန္ေတြရဲ႕အေၾကာင္း
ပါပဲ.....။ကာရန္ဆိုတာအကၡရာရဲ႕အဆံုးအသံျဖစ္ပါတယ္...ကာရႏ ၱဆိုတဲ့ပါဠိစကားကေနဆင္းသက္လာတာပါ....
ဥပမာ။.......။က,အကၡရာရဲ႕အသံဟာ..အ,ျဖစ္တယ္။ကာဆိုရင္..အာေပါ့...။အဲလိုပဲ...ခဲဆိုရင္...အဲကာရန္...။
စူးဆိုရင္ေတာ့...ဦးကာရန္...။ကဗ်ာစပ္ဆိုရာမွာ..ကာရန္ညီဖို႕အေရးၾကီးပါတယ္။ကာရန္ယူရာမွာ
အကၡရာရဲ႕အဆံုးအသံခ်င္းအညီယူရတာလဲရွိတယ္...။တစ္ပိုဒ္နဲ႕တစ္ပိုဒ္တို႕ရဲ႕အဆံုးကအသံခ်င္းအညီယူရ
တာလဲရွိတယ္...။ႏွစ္ပိုဒ္သံုးပိုဒ္စသျဖင့္ဝါက်ေတြရဲ႕အဆံုးကအသံခ်င္း..အညီယူရတာလဲရွိပါတယ္။
အကၡရာရဲ႕အဆံုးကာရန္ကို“ဝဏၰကာရန္”....၊စာပိုဒ္တစ္ပိုဒ္ရဲ႕အဆံုးကာရန္ကို“ပဒကာရန္”....ဝါက်ေတြရဲ႕
အဆံုးကာရန္ကို“ဝါက်ကာရန္”လို႕ေခၚၾကတယ္.....ကာရန္ေတြက(၆၄)မ်ဳိးရွိပါတယ္..။အုပ္စုသံုးစုခြဲျပီးေျပာပါ့မယ္။
(အ)ကာရန္အုပ္စုက(၂၈)မ်ဳိးရွိပါတယ္။အဲဒါေတြကေတာ့...အ၊အိ(ဣ)၊အု(ဥ)၊ေအ့၊အဲ့၊ေအာ့၊အို႕၊
အက္၊ေအာက္၊အိုက္၊အင့္၊ေအာင့္၊အိုင့္၊အစ္၊အဥ့္၊အည့္၊အတ္၊အိတ္၊အုတ္၊အန္႕၊အိန္႔၊အုန္႕၊အပ္၊အိပ္၊အုပ္၊အံ့၊အိမ့္၊အံု႕....စုစုေပါင္း(၂၈)မ်ဳိး....။
(အာ)ကာရန္အုပ္စုက(၁၈)မ်ဳိးရွိပါတယ္...အဲဒါေတြက...အာ၊အီ(ဤ)၊အူ(ဦ)၊ေအ(ဧ)၊အယ္၊ေအာ္၊အို၊အင္၊
ေအာင္၊အိုင္၊အဥ္၊အည္၊အန္၊အိန္၊အုန္၊အံ၊အိမ္၊အုမ္၊...။စုစုေပါင္း(၁၈)မ်ဳိးပါ...။(အား)ကာရန္အုပ္စုကလဲ(၁၈)မ်ဳိးပါပဲ....
အဲဒါေတြက...အား၊အီး၊အူး၊ေအး၊အဲး၊ေအာ(ၾသ)၊အိုး၊အင္း၊ေအာင္း၊အိုင္း၊အဥ္း၊အည္း၊အန္း၊အိန္း၊အုန္း၊အမ္း၊အိမ္း၊အုမ္း၊...
.စုစုေပါင္း(၁၈)မ်ဳိး...သံုးအုပ္စုေပါင္းေတာ့(၆၄)မ်ဳိးပါ....။သူငယ္ခ်င္းတို႕နားလည္ေအာင္
ကာရန္တူေတြေျပာပါ့မယ္...။ဥပမာ......ကား၊စား၊ဝါး၊ငါး၊လား၊.....။ေတာင္၊ေစာင္၊ေမာင္၊ေအာင္၊ေပါင္......။
ေမ၊ေဖ၊ေရႊ၊ေတ၊ေဝ....။စမ္း၊က်န္း၊မန္း၊နန္း...စသည္ျဖင့္အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္....ေလ့က်င့္ၾကည့္ပါ....။
တစ္လံုးျခင္းထပ္ရုံမဟုတ္ပဲ....ႏွစ္လံုးတြဲ၊သံုးလံုးတြဲ၊ေလးလံုးတြဲစသည္ျဖင့္ကာရန္အထပ္..
နေဘထပ္ေတြကိုေလ့က်င့္ၾကည့္ၾကပါ....။ညအခါ...လမသာ..။စံုျမိဳင္တြင္း...ထံုၾကိဳင္သင္း...။
ေရတံခြန္...ေဟမဝန္...။ပန္းပိေတာက္မင္း...လမ္းတစ္ေလွ်ာက္သင္း...။မဲဇာေတာင္ေျခ..သဲသာေသာင္ေျမ..ပြဲခါေညာင္ေရ....။
ေပးစရာလဲေငြမရွိ...ေျပးစရာလဲေျမမရွိ...။အၾကံမရွိေနာက္လိုက္..ဆန္မရွိေကာက္စိုက္...။
စသည္ျဖင့္အမ်ဳိးမ်ဳိးေလ့က်င့္ၾကည့္ပါ....။အထူးသျဖင့္စကားပံုမ်ား၊စကားထာမ်ားကိုေလ့က်င့္ၾကည့္လွ်င္ပို၍
လြယ္လြယ္ကူကူသေဘာေပါက္လာပါလိမ့္မယ္...အထူးမွတ္ရန္ကေတာ့...ကာရန္ညီေအာင္ေလ့က်င့္ရာမွာ..
အသံလဲညီ..အသတ္လဲညီရင္အေကာင္းဆံုးပါပဲ...ဒါေပမယ့္ကဗ်ာရဲ႕သေဘာကရြတ္ဆိုမွဳ႕ကိုပဓာနထားတာမို႕အသံညီျပီး
အသတ္မညီပဲလဲစပ္ဆိုေလ့ရွိၾကပါတယ္...ဥပမာ....။ပန္းလိုေမႊးပါေစ....စမ္းလိုေအးပါေစ....။ဆိုတဲ့ပိုဒ္မွာ..“ပန္း”နဲ႕“စမ္း”က..
အသတ္မတူၾကပါဘူး..။ဒါေပမယ့္အသံကိုအဓိကထားျပီးေတာ့..စပ္ဆိုထားတာပါ..။အရွင္မဟာရ႒သာရတို႕လို
ိုပုဂၢိဳလ္ေတြကေတာ့အသံညီအသတ္ညီစပ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္...။ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္..ကာရန္ႏိုင္ေအာင္
ေလ့က်င့္ရာမွာအသံအမ်ဳိးမ်ဳိးထပ္ျပီးေလ့က်င့္သင့္ပါတယ္.....
အပိုင္း-(၂ ) အသံမ်ား
ကာရန္အေၾကာင္းျပီးေတာ့အသံေတြရဲ႕အေၾကာင္းေပါ့....ကဗ်ာဖြဲ႕ရာမွာ...(၁)ပကတိ..အသံ(၂)ေအာက္
္ျမစ္အသံနဲ႕.(၃).ဝိသဇၨနီသံဆိုျပီးေတာ့(၃)မ်ဳိးရွိပါတယ္...ပကတိအသံဆိုတာက..ေအာက္ျမစ္နဲ႕ဝိသဇၨနီမပါတဲ့ကာရန္ပဲျဖစ္ပါတယ္...။
ပကတိအသံေတြက..အာ၊အီ၊အူ၊ေအ၊အယ္..သူ႕ကိုတက္သံလို႕လဲေခၚၾကတယ္...ေအာက္ျမစ္သံဆိုတာ
ကေတာ့ေအာက္ျမစ္ပါေသာကာရန္စုနဲ႕ေအာက္ျမစ္မပါေပမယ့္ေအာက္ျမစ္အသံရြတ္ဖတ္ရတဲ့...အ၊အိ၊အု၊ကာရန္ပဲျဖစ္ပါတယ္
သူ႕ကိုသက္သံလို႕လဲေခၚၾကတယ္...ဝသဇၨနီသံဆိုတာကေတာ့...ဝစၥေပါက္ပါတဲ့အသံပဲျဖစ္ပါတယ္...သူ႕ကိုနိမ့္သံလို႕လဲေခၚၾကတယ္...
ကသတ္စသတ္၊တသတ္၊ပသတ္တို႕ကေတာ့ေအာက္ျမစ္အသံလိုအသံုးျပဳႏိုင္တယ္...အဲဒီအသံေတြကိုတိုင္သံလို႕လဲေခၚၾကတယ္...
အဲဒီအသံသံုးမ်ဳိးထဲက..ပကတိအသံေခၚတက္သံကို..ခ်ီသံလို႕လဲေခၚၾကတယ္...ေအာက္ျမစ္သံေခၚသက္သံ..ဝိသဇၨနီလို႕ေခၚတဲ့နိမ့္
့္သံနဲ႕တိုင္သံေတြကိုကဗ်ာလကၤာရဲ႕..အခ်ကာရန္ေတြမွာသံုးၾကလို႕..ခ်သံလို႕လဲေခၚၾကပါတယ္...ကဗ်ာဖြဲ႕ရာမွာ..ခ်ီသံနဲ႕ခ်သံကို...
တစ္လွည့္စီေရးဖြဲ႕ႏိုင္ရင္..သုတိသာယာနာေပ်ာ္ဖြယ္ျဖစ္ပါတယ္...ကဗ်ာစာဆိုရဲ႕ခံစားမွဳ႕ေပၚလိုက္ျပီး...
ခ်ီသံခ်သံေျပျပစ္ေအာင္စီကုန္းကာေရးဖြဲ႕ႏိုင္ပါတယ္.....ဥပမာအားျဖင့္ေအာက္ပါ..ကိုးခန္းပ်ဳိ႕လာစာပိုဒ္ကိုၾကည့္ပါ...
ဇာတိပုည...ဂုဏ္မာနျဖင့္
သံပဟုန္းစံု...ဖက္မယ့္က်ဳံးသား။..
အားသံုးေထာင္ထား..…မ်ဳိးေလးပါး၏
တက္ပြါးေစာင္မာန္....လႊားတံခြန္ကို
ျပင္းဝွန္မုန္တိုင္း...ခတ္ခ်ဳိးလွိဳင္း၍
ျဖတ္ပိုင္းလွီးခ်...တတ္စြမ္းလွသား....
ဤအပိုဒ္တြင္ေျပျပစ္သာယာေသာတက္သံ..ကာရန္မ်ားကိုိုသိပ္မသံုးပဲ...ျပင္းထန္မာေက်ာေသာအသံမ်ား
ကိုသာသံုး၍ဖြဲ႕ဆိုထားသည္ကိုေတြ႕ႏိုင္ပါသည္......အလားတူကဗ်ာပါအသံမ်ားကိုစစ္ေဆးၾကည့္ရႈႏိုင္ပါသည္.....
အပိုင္း(၃)....အသတ္၇အမ်ဳိးမ်ဳိး
အသတ္ဆိုတာကေတာ့...အသရ..အသံေသေအာင္သတ္ထားတဲ့တံခြန္လႊားခ်င္းပဲျဖစ္ပါတယ္...အသတ္က(၁ဝ)မ်ဳိးရွိပါတယ္...။
အဲဒါေတြကေတာ့...ကသတ္၊ငသတ္၊စသတ္၊ညသတ္၊ဉသတ္၊တသတ္၊နသတ္၊ပသတ္၊မသတ္၊ယသတ္၊တို႕ပါပဲ....
ဒါ့အျပင္...ျမန္မာစာေပထဲမွာပါဠိဘာသာကေနဆင္းသက္လာတဲ့ပါဠိသက္အသတ္ေတြလဲရွိပါတယ္...
သူ႕ကိုသတ္ထူးလို႕ေခၚၾကတယ္...ပါဠိသက္အသတ္က(၂၆)မ်ဳိးရွိပါတယ္...ကသတ္က..ကရဝိက္၊
ခသတ္က..မုခ္၊ဂသတ္က..မဂ္၊ငသတ္က..အာနိသင္၊စသတ္က..ဧကဝုစ္၊ဇသတ္က..ဧကရာဇ္၊ဉသတ္က..ဥယာဉ္၊
ဋသတ္က..ဝဋ္၊႒သတ္က..ပါ႒္၊ဏသတ္က..ဉာဏ္၊တသတ္က..အတိတ္၊ထသတ္က...ဣရိယာပုထ္၊
ဒသတ္က..ပုဒ္၊ဓသတ္က...ဝဇီရာဝုဓ္၊နသတ္က..နိဗၺာန္၊ပသတ္က..ဇမၺဴဒိပ္၊ဗသတ္က...ျဒဗ္၊ဘသတ္က..လာဘ္၊
မသတ္က..အာရာမ္၊ယသတ္က...အႏ ၱရာယ္၊ရသတ္က....ျဗဟၼစိုရ္၊လသတ္က..ပုဂၢိဳလ္၊ဝသတ္က..သဇၨိဳဝ္း(ငရဲ)၊သသတ္က..ဥပုသ္၊
ဟသတ္က..သျဂိဳဟ္၊ဠသတ္က...သီဟိုဠ္၊စုစုေပါင္း(၂၆)မ်ဳိးပါ...ကဗ်ာဖြဲ႕ရာမွာအသတ္ခ်င္းတူႏိုင္သမွ်တူေအာင္
အားထုတ္သင့္ပါတယ္...ေရွးပညာရွိတို႕က..နသတ္ကိုနသတ္ခ်င္း...မသတ္ကိုမသတ္ခ်င္း..တူေအာင္စပ္ဆိုတတ္ၾကပါတယ္...
အခုအခါမွာ..အသတ္တူကာရန္ေတြမရႏိုင္တဲ့အခါ...အသတ္မတူကာရန္ေတြလဲ...သံုးစြဲၾကပါတယ္...
အဲလိုသံုးစြဲတဲ့အခါအသံကိုပဓာနျပဳျပီးစပ္တဲ့နည္းလို႕ပဲမွတ္လိုက္ပါ....အဲလိုအသတ္တူအသံတူမစပ္ပဲ..အသံကိုအဓိကထားျပီးစပ္ရင္..
ေရွးပညာရွိတို႕ႏွစ္သက္ပံုမရဘူး...င၊ဥ၊န၊မ...တ၊ပ..ႏွစ္ရပ္၊သံတူစပ္ေသာ္...ပညတ္ေခၚထံုး...စာတံုးမည္ရ...
လို႕မာန္လည္ဆရာေတာ္က..မိန္႕ဆိုဖူးပါတယ္...(သေဘာေတာ့...အဲလိုစပ္ထားရင္စာတံုး(စာညံ့)ဆိုတဲ့သေဘာေပါ့....)
သံေပါက္စပ္နည္း...
သံေပါက္ဆိုတာ..အသံကိုေပါက္ေရာက္ေပၚလြင္ေအာင္ရြတ္ဆိုရတဲ့..လကၤာတို..အမ်ဳိးအစားျဖစ္ပါတယ္
..ျမန္မာကဗ်ာကိုစျပီးသင္တဲ့အခါ“ကဗ်ာအစ၊သံေပါက္က..”လို႕ဆိုရိုးရွိတဲ့အတိုင္းသံေပါက္ကိုပဲအရင္သင္ေပးေလ့ရိွပါတယ္..။
သံေပါက္ဟာ..ေလးလံုးစပ္လကၤာရဲ႕...အေျခခံျဖစ္ပါတယ္...သံေပါက္စပ္နည္းကို..အလြယ္သိႏိုင္ေအာင္..
“အစေလးလံုး..၊အလယ္သံုး..၊အဆံုးငါးခုနစ္..”လို႕မွတ္သားၾကပါတယ္...။
၄.၃.၂..စနစ္ျဖင့္သံေပါက္စပ္နည္း....
အစပိုဒ္မွာ..ေလးလံုးရွိရပါမယ္...
အလယ္မွာေတာ့..သံုးလံုးရွိရမယ္..
ေနာက္ဆံုးအခ်မွာေတာ့...(၅)လံုးျဖစ္ျဖစ္(၇)ျဖစ္ျဖစ္ရွိရမယ္...ကာရန္ယူပံုကေတာ့(၄.၃.၂)စနစ္ပါ....
အစပိုဒ္ေလးလံုးထဲက..ေနာက္ဆံုးအလံုးရယ္..အလယ္ပိုဒ္သံုးလံုးထဲက..ေနာက္ဆံုးအလံုးရယ္..
ေနာက္ဆံုးပိုဒ္(၅)လံုးဒါမွမဟုတ္(၇)လံုးထဲက..ဒုတိယေနရာက..စာလံုးေတြကိုကာရန္တူေအာင္ဖြဲ႕ရပါမယ္...
ဥပမာ...
အစေလးလံုး
အလယ္သံုး
အဆံုးငါးခုနစ္...ဆိုတဲ့သံေပါက္မွာ..(လံုးရယ္..၊သံုးရယ္..၊ဆံုးရယ္..)၄.၃.၂..ပါပဲ...
ေနာက္ဥပမာေတြကေတာ့.....
(၁)ဖြဲ႕ႏြဲ႕ေရစီ+++*
ကဗ်ာသီ++*
ေမ့ဆီေပးလိုက္ရာ+*+++
(၂)သံခ်ဳိစပ္လား+++*
ေတးထပ္လား++*
ေမကားမသိပါ+*+++
(၃)ဖတ္ၾကည့္ျပန္လွ်င္+++*
သူ႕စာယဥ္++*
ေမ့တြင္မရွင္းပါ+*+++
(၄)ခ်စ္ပါေၾကာင္းလား+++*
မုန္းေၾကာင္းလား++*
ေမကားမသိပါ+*+++
ဤဥပမာမ်ားကိုေလ့လာၾကည့္ပါ...ခေရပြင့္(*)ျဖင့္ျပထားေသာေနရာမွာကာရန္ျဖစ္ပါတယ္....။
(၄.၃.၁)စနစ္ျဖင့္သံေပါက္စပ္နည္း....
ဒီသံေပါက္စပ္နည္းကေတာ့(၄.၃.၁)စနစ္ကိုအသံုးျပဳပါတယ္...
(၁)ႏွလံုးညစ္ညမ္း+++*
လူမိုက္သြမ္း++*
လမ္းကိုမသိႏိုင္*++++
(၂)လူပ်င္းလူျပိန္း+++*
စိတ္မထိန္း++*
ဘိန္းကိုစား၍မွိဳင္*++++
စသည္ျဖင့္..ပထမအေၾကာင္းက..(၄)လံုးေျမာက္နဲ႕ဒုတိယအေၾကာင္းက(၃)လံုးေျမာက္တတိယအေၾကာင္းက
ပထမဆံုးအလံုးတို႕ကို..ကာရန္တူစပ္ထားပါတယ္...အဆံုးပိုဒ္အခ်မွာလဲ..
သံေပါက္စပ္နည္းကိုအေျခခံရရင္..(၅)လံုးနဲ႕ျဖစ္ျဖစ္(၇)လံုးနဲ႕ျဖစ္ျဖစ္သင့္ေတာ္သလိုခ်ႏိုင္ပါတယ္..(၇)လံုးနဲ႕ခ်ရင္လဲ...
သမင္ေခ်ငယ္+++*
စိုင္ဒရယ္++*
ေဝးနယ္ေရွာင္ၾက၊မ်ားေျမာင္စြ+*+=++=
လို႕...ေနာက္ဆံုးအေၾကာင္းက(၄)လံုးေျမာက္နဲ႕..ေနာက္ဆံုး(၇)လံုးေျမာက္ကေနရာေတြကိုကာရန္တူ
ရပါမယ္..ညီမွ်ျခင္းျပထားပါတယ္....ဒါ့အျပင္....
ႏြယ္ပန္းခြါညိဳ
ႏွင္းစိုစို
ျပာသိုလ္ေဆာင္းလရက္
အဲဒီလိုမ်ဳိး..ပထမအပိုဒ္မွာ..(၅)လံုးထားျပီးစပ္ထားတာေတြလဲရွိပါတယ္...စိတ္ကူးဥာဏ္ရွိသေလာက္စပ္ဆိုႏိုင္ခြင့္ရွိပါတယ္...
[ျပင္ဆင္ရန္] “သံခ်ပ္...”
သံခ်ပ္ဆိုတာကေတာ့....ယိမ္းခ်င္း..နတ္ခ်င္း...ေလွေလွာ္သံ..အိုးစည္..ဒိုးပတ္တို႕အၾကားမွာ...ထည့္
သြင္းခ်ပ္ညွပ္ျပီးတိုင္ကာေဖာက္ကာ..သီဆိုရတဲ့သီခ်င္းသံတို..အမ်ဳိးအစားျဖစ္ေသာေၾကာင့္သံခ်ပ္လို႔
ေခၚပါတယ္...စပ္နည္းကေတာ့...အတိုင္အေဖာက္..တစ္စံုစီပါရပါမယ္...အတိုင္ပိုဒ္မွာ(၇)လံုးခံျပီး...
အေဖာက္ပိုဒ္မွာၾကေတာ့(၇)လံုးျဖစ္ျဖစ္(၈)လံုးျဖစ္ျဖစ္အုပ္ရပါမယ္...ကာရန္ယူပံုစနစ္ကေတာ့..(၇.၃)
ဒါမွမဟုတ္(၇.၄)ပါ...
ဥပမာ...(မိုးလားကြဲ႕ေမာင္တို႕ေမာင္တို႕...ေလလားကြဲ႕ေမာင္တို႕ေမာင္တို႕)...သံခ်ပ္အခ်ီျဖစ္ပါတယ္...
အတိုင္=ဘုန္းေတာ္ၾကီးလို႕သက္ေတာ္ရွည္++++++*(၇)
အေဖာက္=တို႕တစ္ေတြေရခ်မ္းအိုးၾကီး++*++++(၃)
အတိုင္=ဘုန္းေတာ္ထြန္းလို႕ေလးကၽြန္းသာ++++++*(၇)
အေဖာက္=ေရႊျမိဳ႕ေအာင္ခ်ာနတ္ျပည္အလား+++*+++(၄)
အတိုင္-ဖန္ျပာခြက္နဲ႕ေက်ာက္စက္ေရ++++++*(၇)
အေဖာက္=အေမာေျပေအာင္တိုက္ပါမမ++*+++++(၃)
အတိုင္=ေရႊလက္ခုပ္ၾကီးအုပ္ကာတီး++++++*(၇)
အေဖာက္=ငွက္ေပ်ာသီးမွည့္မွည့္စားရေအာင္++*+++++(၃)
အတိုင္=အိုးစည္သံႏွင့္က်က္သေရ++++++*(၇)
အေဖာက္=ကမၻာသေခ်ၤေျပာလို႕မဆံုး+++*++++(၄)
အတိုင္=ေတဇာေဝျဖာေၾကျငာေက်ာ္++++++*(၇)
အေဖာက္=မိုးေပၚဘိုးေတာ္မ,မယ့္ရပ္သား+*++++++(၂)
(ေဟးလာေမာင္တို႕ဝါး)သံခ်ပ္အခ်ျဖစ္ပါတယ္.....
[ျပင္ဆင္ရန္] “ေလးလံုးစပ္လကၤာ..စပ္နည္း..”
ဒီေလးလံုးစပ္နည္းက...အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္..က်ယ္မွာစိုးလို႕နည္းနည္းပဲေျပာျပေတာ့မယ္...ကာရန္သံုး
ခ်က္စလံုးအသတ္လဲညီ..ကာရန္လဲညီျပီး(၄.၃.၂)နဲ႕စပ္ထားရင္အဲဒီနည္းကို“သံုးခ်က္ညီ”နည္းလို႕
ေခၚပါတယ္...
ဥပမာ...ႏုထြားထြတ္ထြတ္
ေရမွလြတ္သည့္
ေခြညြတ္ၾကာတိမ္း
(၄.၁)နည္းနဲ႕စပ္ရင္..“ဦးတိုက္”စပ္နည္းလို႕ေခၚပါတယ္...
သၾကၤန္ႏွစ္ဆန္း..
ပန္းကကံ့ေကာ္စသည္ျဖင့္ေပါ့...
(၄.၂)နဲ႕ျဖစ္ျဖစ္(၃.၂)နဲ႕ျဖစ္ျဖစ္ကာရန္တူစပ္ရင္“ဘီလူးရည္စပ္နည္း”လို႕ေခၚၾကတယ္...
(၁)သည္တြင္ေရႊျမိဳ႕၊သည္သို႕ေစတီ၊
(၂)ေပၚေႏြလလွ်င္၊ေတာင္ကျမဴခ်ိမ့္
လကၤာတစ္ပုဒ္ထဲကိုစပ္နည္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေရာျပီးလဲစပ္ဆိုႏိုင္ပါတယ္...အေၾကာင္းအရာနဲ႕လိုက္ဖက္ေအာင္
စပ္နည္းတစ္မ်ဳိးထဲျဖစ္ေစ...ႏွစ္မ်ဳိး၊သံုးမ်ဳိးကိုျဖစ္ေစ..ေရာေႏွာျပီးစပ္ဆိုႏိုင္ပါတယ္...လကၤာရဲ႕အဆံုး
သတ္ခ်ပိုဒ္ကေတာ့(၄)လံုးနဲ႕ခ်ထားတာလဲရွိတယ္...။(၇)လံုးနဲ႕ခ်ထားတာလဲရွိပါတယ္...။(၇)လံုးနဲ႕ခ်
ထားရင္“ခိုင္ညႊတ္ခက္ျဖာခ်နည္း”လို႕ေခၚၾကတယ္.....
ဥပမာ....(၄)လံုးခ်နည္း...
သခင္မြန္ကို...၊ခ်န္ဘိစင္စစ္
အျပစ္မဲ့ေရး...၊ခြင့္လႊတ္ေပး၏.....။
(၇)လံုးခ်နည္း...(ခိုင္ညႊတ္ခက္ျဖာခ်နည္း)
ေရႊၾကာေနဝယ္...၊လွမ္းေသာႏြယ္သို႕
ညွိဳးငယ္တသမ္းသမ္းတကာ......။
ဥပမာလကၤာ...
“သစ္ရြက္ပမာ...ဒို႕ခႏၶာ”
ပုရစ္ဖူးေခၚ...၊အမည္ေတာ္ျဖင့္
တင့္တယ္စြာလွ...၊သဘာဝ၏
ခ်ယ္သ,ေရးေပး...၊ပန္းခ်ီေဆးေၾကာင့္
လွေသြးၾကြယ္ၾကြယ္...၊သစ္ရြက္ငယ္သည္
ပင္ပ်ဳိထက္ဝယ္...၊လြန္တင့္တယ္၏....။
လွပတင့္တယ္...၊သစ္ရြက္ငယ္ကို
ျမင္လာပါရ...၊ထိုခဏ၌
ထာဝရတည္ျမဲ...၊ျဖစ္မည္ပဲဟု
စိတ္ထဲဆႏၵ...၊ျဖစ္ျပန္ရ၏....။
စိတ္၌ျပန္ကာ...၊စဥ္းစားပါေသာ္
ျမိန္ရာသီေျပာင္း...၊လ,တေပါင္းဝယ္
ညေဆာင္းမွာကြယ္...၊အဝါခ်ယ္လို႕
ညွာမတြယ္လွဳပ္...၊ေလအသုတ္မွာ
ေၾကြျပဳတ္ကာက်...၊ေျမမွာခ,သို႕
သဘာဝျဖစ္ျမဲ...၊မွန္မလြဲတည္း
ထပ္လဲခါခါ...၊ဆင္ျခင္ပါေသာ္
ပမာဟန္လုပ္...၊နာမ္ႏွင့္ရုပ္တို႕
စိထုပ္စရာ...၊သစ္ရြက္ဝါသို႕
ေျမမွာေလ်ာင္းစက္...၊ေၾကာင္းအခ်က္ေၾကာင့္
ေဟာင္းပ်က္လို႕ျပိဳ...၊ခႏၶာကိုယ္လည္း
ခင္မက္ဖြယ္ရာ...၊ခင္သာခင္ရ
ျပင္ခဏမို႕...၊ဆင္သရာရာ
အျဖာျဖာလည္း...၊ဘယ္မွာမျမဲ
ျဖစ္ရျမဲကို...၊မလြဲမွတ္ကာ
ဆင္ျခင္ရာသည္...ခႏၶာရြက္ငယ္ပမာတည္း.....
“လယ္တီပ႑ိတဦးေမာင္ၾကီးသံေဝဂလကၤာ”
အသက္စည္းစိမ္...၊ခႏၶာအိမ္ကား
တိမ္တခဲနက္...၊ၾကည့္ရင္ပ်က္သို႕
မ်က္စိေအာက္တြင္...၊ေပ်ာက္လႊင့္စင္၍
သခၤါရစက္...၊သူ႕ပိုင္နက္၌
သြက္သြက္လည္ကာ...၊ပါရရွာသည္
ခႏၶာအနိစၥပါတကား.....။
ဘုံနန္းတိုက္အိမ္...၊သူ႕စည္းစိမ္ႏွင့္
ဂုဏ္သိမ္ေမာက္ျဖိဳး...၊ဘုန္းတန္ခိုးလည္း
မိုးသို႕ခ်ဳန္းေစ...၊ပညာေတြလည္း
ေတာင္ေျမတရွိ...၊စြမ္းသတၱိလည္း
မိဂရာဇာ...၊သို႕ျဖစ္ပါလည္း
သခၤါရမင္း...၊သူ႕ေျခရင္း၌
ေခြစင္းမာန္ခ်ဳိး...၊ဦးညႊတ္လွ်ဳိးသည္
ဘုန္းမ်ဳိးမကယ္ႏိုင္ပါတကား....
ပုဂၢိဳလ္တြင္မည္...၊ေခၚၾကသည္ကား
ေခြနည္းရင္းျမစ္...၊ရွာ၍စစ္ေသာ္
ျဖစ္လွ်င္ပ်က္ျငား...ခႏၶာငါးတည္း
တရားထင္မွဳ႕...၊မူရင္းရွဳ႕က
ႏွစ္ခုဧကန္...ရုပ္ႏွင့္နာမ္တည္း
ေဖာက္ျပန္တတ္လွ...၊သခၤါရမို႕
နိစၥခိုင္ၾကည္...၊ျမဲမတည္သည္
ပ်က္မည္မုခ်ပါတကား....။
“ဗုဒၶလိုလား...ဤလူသား”
ဘဝဇာတ္ခံု...ဤလူ႕ဘံုဝယ္
အေကာင္းအဆိုး...၊ေၾကာင္းက်ဳိးႏွစ္ျဖာ
ရွိေနပါ၍......။
ေကာင္းရာျပဳက...၊ေကာင္းက်ဳိးရ၏
ျပဳကမေကာင္း...၊က်ဳိးမေကာင္းရ
ထိုႏွစ္ဝတြင္...၊သင္ဆင္ျခင္၍
ျပဳပါေကာင္းက်ဳိး...၊အမ်ဳိးမ်ဳိးကို
ရွာေဖြျပဳလုပ္...၊သင္အားထုတ္ေသာ္
ဗုဒၶလိုလား...၊ဤလူသားကား
သင္ကားျဖစ္မည္မလြဲတည္း...။
'“ေနပူထဲကဆုေတာင္း”'
သူ႕အရိပ္မွာ.....ခိုဖူးပါလည္း
ေသခ်ာမေတြး.....ဒို႕ကြာေဝးခဲ့
သူ႕အသီးညွာ.....ဆြတ္ဖူးပါလည္း
ေသခ်ာမေတြး.....ဒို႕ကြာေဝးခဲ့
သူ႕အပြင့္လႊာ.....ဆင္ဖူးပါလည္း
ေသခ်ာမေတြး.....ဒို႕ကြာေဝးခဲ့
တစ္ပြင့္တစ္လႊာ.....သူ႕သီးညွာလွ်င္
ဆြတ္ကာစားသံုး.....ေပ်ာ္မဆံုးပင္
သူ႕ရင္ခြင္၌.....ၾကည္ရႊင္ေပ်ာ္ျမဴး
ေနခဲ့ဘူးလည္း.....ေက်းဇွူးၾကီးမား
သူ႕စြမ္းအားလွ်င္.....ဟိုယခင္က
ဆင္ျခင္စဥ္းစား.....မွတ္မထားပဲ
ခံစားခ်က္မဲ့.....ေနလာခဲ့လွ်က္
ခ်င့္တြက္သိဘူး.....သူ႕ေက်းဇူးကို
ရွိဘူးခဲ့သည္.....ဆပ္ရမည္ဟု
မည္သူကမွ.....မေတြးၾကေခ်
ေမ့ခဲ့ေလထင့္....................
သို႕ႏွင့္သို႕ႏွင့္.....ခ်ိန္ခါလင့္၍
နိမ့္ျမင့္ေျပၾကမ္း.....ဘဝလမ္းဝယ္
ေလွ်ာက္လွမ္းလာဆဲ.....ေနပူထဲ၌
ခက္ခဲပင္ပန္း.....ခရီးၾကမ္းႏွင့္
စခန္းဘယ္မွာ.....လမ္းဘယ္မွာဟု
ေနရာမသိ.....ၾကံဳေတြ႕ဘိ၍
အပူထိမွ.....သတိရသည္
အသိေလဝင္.....မွတ္မထင္ခင္
ေက်းဇူးရွင္အား.....ျပန္စဥ္းစားခိုက္
ခံစားလိုက္မိ.....ထိုအသိက
သတိလဲေႏွာင္း.....ခ်ိန္လဲေႏွာင္းေပါ့
ဆုေတာင္းမွဳ႕သာ.....ျပဳႏိုင္ရာ၏
ေၾသာ္...ဟိုယခင္က
ခိုဝင္ေနနား.....ဒို႕ေပ်ာ္ပါးသည့္
ၾကီးမားေဝလြင္.....သည္အပင္ကား
ပင္စည္ရိုးျပိဳင္း.....ခါးလ်ားကိုင္းလွ်က္
ရြက္ျပိဳင္းျပိဳင္းေၾကြ.....မုန္တိုင္းေမႊလို႕
ေျမဝယ္မခ...ပါႏွင့္အံုး...
“ရတုစပ္နည္း”
ရတုဆိုတာသဘင္အခမ္းအနားအေျခအေနလို႕အဓိပၸါယ္ရတဲ့ျမန္မာစကားျဖစ္ပါတယ္...တစ္ခ်ိဳ႕က
သကၠဋဘာသာရိတုမွဆင္းသက္ျပီးရတုျဖစ္လာတယ္လို႕မိန္႕ဆိုၾကပါတယ္...ရိတုဆိုေသာသကၠဋစကား
ဟာအခါရာသီလို႕အဓိပၸါယ္ရပါတယ္...။ရတုစပ္နည္းကလဲလကၤာစပ္နည္းလိုပါပဲ...(၄.၃.၂)၊(၄.၃.၁.)၊
(၄.၁)နည္းတို႕နဲ႕ကာရန္ယူရပါတယ္...။ဒါေပမယ့္...အပိုဒ္အေရအတြက္ကိုလိုက္ျပီး..ရတုအမ်ဳိးအစား
(၃)မ်ဳိးကြဲသြားပါတယ္...။ဧကပိုဒ္ရတု...ပိုဒ္စံုရတုနဲ႕အျဖည့္ခံရတုတို႕ျဖစ္ပါတယ္...။ဧကပိုဒ္ရတုဆိုတာ
ကေတာ့တစ္ပိုဒ္ထဲသာေရးစပ္ထားတဲ့ရတုကိုေခၚပါတယ္...။စပ္နည္းကေတာ့လကၤာစပ္နည္းအတိုင္း
ျဖစ္ျပီးရတုခ်ရာမွာ“ခိုင္ညႊတ္ခက္ျဖာခ်နည္း”လို႕ေခၚတဲ့(၇)လံုးခ်နည္းကိုအသံုးမ်ားပါတယ္....။
ကုန္းေဘာင္ေခတ္ဦး..စာဆိုလက္ဝဲသုႏၵရအမတ္ၾကီးရဲ႕“အဆိုင္ဆိုင္လွ်င္”အစခ်ီထားတဲ့မဲဇာသစ္ေတာ
ဖြဲ႕ဧကပိုဒ္ရတုကိုေလ့လာၾကည့္ပါ...အပိုဒ္တစ္ပိုဒ္ထဲနဲ႕မဲဇာသစ္ေတာရဲ႕သေဘာသရုပ္ကိုေပၚလြင္
ေအာင္ျခံဳငံုဖြဲ႕ဆိုထားတာကိုေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္...။
အဆိုင္ဆိုင္လွ်င္...၊ေတာျမိဳင္လည္လွည့္...၊ကမ္းလံုးျပည့္မွ်...၊
ရွဳ႕ၾကည့္ေလရာ...၊ေၾကာက္ဖြယ္သာတည့္...၊ျပာျပာလြလြ...၊
မွိဳင္းပ်ပ်ေမွာင္...၊ေတာႏွင့္ေတာင္လည္း...၊တိမ္ေတာမိုးရွိ...၊
ေထြယွက္ျငိမွ်...၊လြမ္းမိစဖြယ္...၊ေကာင္းကင္လယ္၌...၊
ေတာင္လယ္ေတာင္ထိပ္...၊မိုးညိဳရိပ္ႏွင့္...၊တိမ္လိပ္ေဆာ္ညႊန္း...၊
စ၍ထြန္းသည္...၊ေနဝန္းေပၚလြင္ခ်င္ဘိသည္......။
ရတုကိုသံုးပိုဒ္လွ်င္ပိုဒ္စံုရတုလို႕ေခၚပါတယ္...
ထူးျခားတာက..အပိုဒ္တိုင္းမွာအခ်ီကာရန္...အခ်ကာရန္ခ်င္းညီရပါတယ္...။ဒီေနရာမွာလဲ...စာဆိုလက္
ဝဲသုႏၵရအမတ္ၾကီးရဲ႕“မဲဇာေတာင္ေျခ”အစခ်ီထားတဲ့ပိုဒ္စံုရတုကိုပဲဥပမာျပပါ့မယ္...အမတ္ၾကီးဟာ
မဲဇာသစ္ေတာရဲ႕သေဘာသရုပ္နဲ႕မိမိရဲ႕ဘဝခံစားခ်က္ကိုရတုသံုးပိုဒ္ထဲနဲ႕ေပၚလြင္ေအာင္ဖြဲ႕ဆိုထားတာ
ကိုေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္...။ပထမအပိုဒ္မွာ...“မဲဇာေတာင္ေျခ”အစခ်ီပါတယ္...
ဒုတိယပိုဒ္မွာ...“သဲသာေသာင္ေျမ”အစခ်ီပါတယ္...
တတိယပိုဒ္မွာ...“ပြဲခါေညာင္ေရ”အစခ်ီပါတယ္...ရတုကိုအဆံုးသတ္မွာအခ်ကာရန္ခ်င္းတူညီရသည္
ကိုလည္းၾကည့္ပါအံုး....
ပထမအပိုဒ္မွာ...“ေရႊျပည္႒ာနေဝးေသာေၾကာင့္”လို႕ခ်ထားပါတယ္...
ဒုတိယအပိုဒ္မွာ...“ေလျပည္လာကေအးေသာေၾကာင့္”လို႕ခ်ထားပါတယ္...
တတိယအပိုဒ္မွာ...“ေနျခည္ျဖာမွေႏြးေသာေၾကာင့္”လို႕ခ်ထားပါတယ္....
အျဖည့္ခံရတုဆိုတာကေတာ့...စာဆိုတစ္ဦးက..အခ်ီညီ၊အခ်ညီတဲ့ရတုႏွစ္ပိုဒ္ထဲကိုသာေရးစပ္ထားတဲ့
ရတုမ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္...ေနာက္ေႏွာင္းပညာရွိေတြျဖည့္ခ်င္ရင္ျဖည့္ၾကေတာ့လို႕တတိယအပိုဒ္ကိုအျဖည့္ခံ
ရန္..ကြက္လပ္ခ်န္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္...စာဆိုအခ်င္းခ်င္းဥာဏ္ကစားရတဲ့ရတု...စိန္ေခၚတဲ့ရတုလို႕ဆိုႏိုင္
ပါတယ္....။
(၁)ညိဳ႕ညိဳ႕ျပာျပာ...ဆင္ျပင္လ်ာမူ...ျပစ္မွာမစက္...ဆယ္ႏွစ္သက္က...ေခ်ာညက္ညႊတ္သြယ္...
နတ္ႏွင့္ဆြယ္၍...ရြယ္လည္းရြယ္ပ်ဳိ...ညိဳလည္းညိဳဝင္း...ျဖဴရြင္းေရာရု...ေနာက္သက္စုကို...
ႏွိဳင္းရွဳ႕ေခ်မူ...ဖြားျပာျဖဴသည္...မတူ၏လို႕...တူ၏လို႕......။
(၂)မို႕မို႕အာကာ...မိုးေဒဝါလွ်င္...ဘယ္ညာေတာင္ေျမာက္...ေလျပည္ေလွ်ာက္၍...
ျဖိဳးေျဖာက္ရိုးရဲ...လွ်ပ္ပန္းၾကဲလွ်က္...မစဲညင္းညင္း...က်ဴးတည့္လွ်င္း၍...ပဝင္းလည္လို...
လြမ္းစိတ္ဆိုသို႕...ေလခ်ဳိေပါင္းညီ...ရံုးစုၾကည္မွ...မယ့္ဆီပူပူ...သည္မိုးျဖဴသည္....
ကလူ၏လို႕...ျမွဴ၏လို႕.....။
အထက္ပါရတုကို...စာဆိုေတာ္နဝေဒးက..ႏွစ္ပိုဒ္မွ်သာေရးျပီးအျဖည့္ခံရတုအျဖစ္စီကုန္းဖြဲ႕ႏြ႕ဲခဲ့တာပါ
နဝေဒးကြက္လပ္ခ်န္ခဲ့တဲ့တတိယပိုဒ္ကို...ရွင္သူရဲကေအာက္ပါအတိုင္း...ျဖည့္စြက္ျပီးစပ္ဆိုခဲ့ပါတယ္....
(၃)သို႕သို႕သာသာ...မယ့္ေနရာသို႕...အာကာမွိဳင္းေဝ...ေန႕တိုင္းေစက...သက္ေဝျမစံ...
သူ႕ရဲ႕ေၾကာင့္သာ...လြမ္းဗ်ာပါမူ...တိမ္းျဖာမကြက္...တိမ္မဲနက္မို႕...တိမ္ေျခညႊန္႕ႏွင့္...
ထပ္ပို႕မစဲ...ရြာသြန္းက်ဲက...ပုလဲပမာ...ဆင္းကလ်ာလွ်င္...သစၥာျမဲတူ...တလွ်က္ရွဳ႕သည္...
မျဖဴ၏လို႕...ျဖဴ၏လို႕.....။
[ျပင္ဆင္ရန္] ရတုခ်ပံုၾကိယာ(၆၀)
ျမန္မာစာေပသမိုင္းမွာရတုအမ်ဳိးမ်ဳိးထြန္းကားခဲ့ပါတယ္...ရတုခ်ီနည္းမ်ားကိုစာဆိုတို႕စိတ္ကူးဥာဏ္အ
မ်ဳိးမ်ဳိးကြန္ျမဴးခဲ့ၾကပါတယ္...ရတုခ်နည္းမ်ားမွာလဲအမ်ဳိးမ်ဳိးေထြျပားခဲ့ၾကပါတယ္...“ရတုခ်ဖြယ္အသြယ္
သြယ္..ေျခာက္ဆယ္ၾကိယာ”လို႕စိႏ ၱေက်ာ္သူဦးၾသက“ကဝိလကၡဏာသတ္ပံုက်မ္း”မွာျပဆိုခဲ့ပါတယ္...။
လွ်င္..၊လ်င္..၊မူကား..၊ငယ္..၊သား..၊တမင့္..၊ခ်ိတ္..၊ျဖင့္..၊တြင္..၊၏..၊ပိမ့္..၊လွည့္..၊မည္..၊အံ့..၊ေလာ..၊တံု
ပံ့..၊ေသာ္..၊ခံ..၊ဘူး..၊ေသာ..၊မူေလာ..၊ရထား..၊မူ..၊အား..၊မွ..၊က..၊လိမ့္စြ..၊တံ့..၊လည္း..၊တိ..၊
တည္း..၊ခ်ည္း..၊ဟူ..၊ခဲ့..၊နည္း..၊ႏွိဳက္..၊လွ်က္..၊ေၾကာင့္..၊တက္..၊မို႕..၊လည္..၊ခံ့..၊သည္..၊စိမ့္..၊ႏွင့္..၊
တံု႕..၊လင့္..၊တည့္..၊ေတာ..၊ကား..၊ေလာ့..၊၍..၊သို႕..၊မွ်..၊တို႕..၊ငွါ..၊ရွင့္..၊တမို႕..၊ႏွင့္(တို႕)....စသည္
ျဖင့္အထက္ပါၾကိယာ(၆၀)ဟာအသံုးျပဳေလ့ရွိတဲ့ၾကယာမ်ားျဖစ္ပါတယ္...ဒါေပမယ့္..အခ်ဳိ႕ေခတ္သစ္
စာဆိုတို႕ကရတုငယ္မ်ားေရးဖြဲ႕ၾကပါေသးတယ္..ၾကိယာအခ်ေတြကိုလဲ...တစ္မ်ဳိးတစ္ဖံုတီထြင္ဆန္းသစ္
ျပီးေရးဖြဲ႕တတ္ၾကပါတယ္...ကဗ်ာစာဆိုဟာ...တီထြင္သူ၊စိတ္ကူးဥာဏ္ထက္ျမက္သူျဖစ္လွ်င္...ေရးရိုး
ေရးစဥ္..သမရိုးက်ကိုကၽြမ္းက်င္ႏိုင္နင္းရင္...အသစ္တီထြင္ဖန္တီးႏိုင္ေၾကာင္းသတိျပဳသင့္ပါတယ္....
“ေဒြးခ်ိဳး”
ေဒြးခ်ဳိးဆိုတာကေတာ့အခ်ိဳးႏွစ္ခ်ိဳးပါဝင္တဲ့ကဗ်ာမ်ဳိးကို“ေဒြးခ်ဳိး”လို႕ေခၚပါတယ္...ပထမအခ်ဳိးကိုအခံ
လို႕လဲေခၚတယ္..အခ်ီလို႕လဲေခၚပါတယ္...ဒုတိယအခ်ိဳးကိုေတာ့...အအုပ္လို႕လဲေခၚတယ္..အခ်လို႕လဲ
ေခၚပါတယ္...ႏွစ္ဆစ္ခ်ဳိးလို႕လဲေခၚၾကပါတယ္...စပ္နည္းကေတာ့အခ်ဳိးႏွစ္ခ်ဳိးရွိတဲ့ထဲက...အနည္းဆံုး
ႏွစ္ပိုဒ္ေရးျပီးအအုပ္ခ်ဳိးမွာလဲအနည္းဆံုးႏွစ္ပိုဒ္ပဲအုပ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္...
ႏွစ္ပိုဒ္ခံ...ႏွစ္ပိုဒ္အုပ္ေဒြးခ်ဳိး...
ႏွစ္ပိုဒ္ခံ...သံုးပိုဒ္အုပ္ေဒြးခ်ဳိး...
သံုးပိုဒ္ခံ...သံုးပိုဒ္အုပ္ေဒြးခ်ဳိး...
သံုးပိုဒ္ခံ...ေလးပိုဒ္အုပ္ေဒြးခ်ဳိး...စသည္ျဖင့္စိတ္ကူးဥာဏ္ရွိသေလာက္ကြန္႕ျမဴးေရးသားႏိုင္ပါတယ္...
ေဒြးခ်ဳိးကဗ်ာရဲ႕ပိုဒ္ဆံုးကာရန္...(အခ်ဳိးသတ္ကာရန္)မ်ားဟာခ်သည္မ်ားျဖစ္ရပါတယ္...အထူးသျဖင့္
ဝိသဇၨနီအသံမ်ားျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္...မည္သည့္အခါမွ...ခ်ီသံေခၚတက္သံမျဖစ္ေစရပါဘူး...ျပီးေတာ့
ပိုဒ္တြင္းကာရန္မ်ားလဲရွိရပါတယ္...
ႏွစ္ပိုဒ္ခံႏွစ္ပိုဒ္အုပ္ေဒြးခ်ဳိး(ဥပမာ)
လူကေလးရယ္...ငို
ခို...ဖမ္းလို႕ေပး
ခိုျဖဴ..ခိုျပာ..နက္ကယ္
ဖမ္း...ခက္လွ..ေသး
ဤေဒြးခ်ဳိး မွာ...အခံပိုဒ္အဆံုးကာရန္ဟာ... “ေပး”ျဖစ္၍အအုပ္ပိုဒ္ကာရန္ကေတာ့“ေသး”ျဖစ္ပါတယ္...
အခံပိုဒ္မွာ“ငိုႏွင့္“ခို”ဟာပိုဒ္တြင္းကာရန္မ်ားျဖစ္ပါတယ္...အအုပ္ပိုဒ္မွာ...“နက္”ႏွင့္“ခက္”
ဟာပိုဒ္တြင္းကာရန္မ်ားျဖစ္ပါတယ္...
ႏွစ္ပိုဒ္ခံသံုးပိုဒ္အုပ္ေဒြးခ်ဳိး(နမူနာ)
ေရႊက်ီးရယ္...သာ
ဧည့္...လာေရာ့သလား..
ခန္းဝကၾကိဳ
ခင္ေလးေရႊရင္ဖိုခိုက္..
က်ီးညိဳကနား..
သံုးပိုဒ္ခံသံုးပိုဒ္အုပ္ေဒြးခ်ဳိး
ဂ်ဳိးႏွစ္ေကာင္
ထေနာင္းပင္ညီေနာင္က
လြမ္းေအာင္ကူခၽြဲ
ပန္းေတာ္ျဖဴ
ပင္ျမက္ေနဇာထူလ
ဖိုးေတာင္သူတဲ....
သံုးပိုဒ္ခံေလးပိုဒ္အုပ္ေဒြးခ်ဳိး
ေရႊမန္းဆိုေတာင္ေတာ္ဦးက
က်ဴးလာတဲ့မိုးသံငယ္
အုန္းညံျခိမ့္ေၾကြး
တာေတာ္ခြင္
ေရဝင္ေအာင္ေရႊကတြတ္ကို
မင္းလႊတ္ခဲ့ေလး
ဤကဗ်ာတြင္“က်ဴးလာတဲ့မိုးသံငယ္”ဆိုတဲ့အပိုဒ္မွာရြတ္ဆိုလို႕ေျပျပစ္ေအာင္“ငယ္”ဆိုတဲ့စကားကိုထည့္
ထားတာပါ..သူ႕ကိုစာရင္သြင္းစရာမလိုပါဘူး..အလားတူပဲ...ကယ္..၊ပါဘု..၊တယ္..၊ကြယ္..၊မွာ..၊စတဲ့
စကားလံုးေတြကိုလဲသီဆိုလို႕ေခ်ာေမြ႕ေအာင္ထည့္သြင္းတတ္ၾကပါတယ္...
ဥပမာမ်ား...
(၁)မိုးခ်ဳပ္လို႕ေနရီ
တိမ္ညီကဝင္း
ကိုၾကီးေက်ာ္ျပန္မယ့္လမ္း
ပန္းရနဲ႕သင္း...
(၂)အသားရယ္ျဖဴ
လူေပမို႕လား
အသားေတာ္ညိဳျပာညက္ကယ္
နန္းေတာ္ထက္ဖြား
(၃)ေအာင္ပင္ႏွင့္နႏၵာ
ၾကာစံုကေမႊး
တစ္ကန္ကိုတစ္ကန္ဆက္ပါလို႕
ကယက္ေတြပင္လယ္ႏွိဳင္းသင့္တယ္
လွိဳင္းၾကက္ခြတ္ေဖြး..
(၄)ပ်ဳိေလးရက္တဲ့ရက္ကန္းစင္
ဘာဆင္လို႕ေမး
ေမးပါနဲ႕ေအ
တို႕တစ္ေတြေခၽြတာျခင္းေၾကာင့္
တင္းတိမ္တဲ့ေလး..
(၅)ဦးေကာ့လို႕ပဲ့ေထာင္
ကုန္ေလွာင္လို႕လူစီး
ထိုးဝါးကိုကိုင္
ၾကိဳးဆြဲသူတယိုင္ယိုင္နဲ႕
ရြက္တိုင္ကိုေလမသိမ္းတယ္
ပိန္းေကာမၾကီး....
(၆)ေဆြးမပ်ယ္
ေလးပင္လယ္ေမရုႏွင့္
ေပြမွဳ႕တႏွံဳး
သက္တစ္ရာ
မ်က္ႏွာကိုမျမင္ရေသာ္လဲ
ပူပါ့မယ္ဘယ္တစ္ေန႕မွ
ေအာက္ေမ့မမုန္း
ၾတိခ်ဳိး
ၾတိဆိုတာကေတာ့သံုးလို႕ဓိပၸါယ္ရတဲ့ပါဠိစကားျဖစ္ပါတယ္...အခ်ဳိးသံုးခ်ဳိးပါဝင္တဲ့ကဗ်ာအမ်ဳိးအစားျဖစ္
လို႕ၾတိခ်ဳိးလို႕ေခၚတာပါ...ေဒြးခ်ဳိးစပ္နည္းကိုသိရင္..ၾတိခ်ဳိးစပ္နည္းကလဲမခက္ေတာ့ပါဘူး...ေဒြးဆိုတဲ့
အခ်ဳိးႏွစ္ခုေပၚမွာအထက္ကတစ္ခ်ဳိးထပ္ဆင့္လိုက္ယံုပါပဲ...ထပ္တိုးလိုက္တဲ့ပထမအခ်ဳိးမွာ...ခ်ီသံေခၚ
တက္သံနဲ႕သံုးရပါတယ္...ခ်ီသံ(တက္သံ)ကလြဲျပီးတစ္ျခားဘာမွမသံုးရပါဘူး...ပထမအခ်ဳိးကာရန္အ
တိုင္း...ဒုတိယအခ်ဳိးမွာလဲပိုဒ္တြင္းကာရန္ယူရပါတယ္..အဲလိုပထမအခ်ဳိးကာရန္ရဲ႕ေနာက္ကိုလိုက္ျပီး
ဒုတိယအခ်ဳိးအဆံုးသတ္ကာနီးမွာကာရန္တူယူရတာကို...“ခြါေထာက္ကာရန္”လို႕ေခၚၾကပါတယ္...
“ခြါေထာက္ကာရန္”မိေအာင္အထူးဂရုစိုက္ရပါတယ္...ခြါေထာက္ကာရန္လြဲရင္...ပထမအခ်ဳိးနဲ႕ဒုတိယ
အခ်ဳိး.အခ်ိတ္အဆက္မမိပဲတစ္သီးတစ္ျခားစီျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္...မ်ားေသာအားျဖင့္ခြါေထာက္ကာ
ရန္မိဖို႕သတိမရဘဲရွိတတ္ၾကပါတယ္...
ဥပမာ...
ပထမအခ်ဳိး...........တပိုတြဲ
..........................ေပါက္လဲရယ္တဲ့ငံုစီစီ
.........................ဖူးတံကခ်ီ
ဒုတိယအခ်ဳိး..........သည္ရာသီ
...........................ဗာဟီကေျပာင္း
တတိယအခ်ဳိး..........ပ်ဳိတို႕ေမာင္ေရႊေသ်ာင္တြဲ(ငယ္နဲ႕)
.............................ခါမမွီယာယီခြဲ(လို႕ရယ္)
............................လြဲေပါ့သည္ေဆာင္း
ဒီၾတိခ်ဳိးမွာ...“ဖူးတံကခ်ီ”မွ...“ခ်ီ”ဟာ...ပထမအခ်ဳိးကာရန္ျဖစ္ပါတယ္...
“ဗာဟီကေျပာင္း”မွ...“ေျပာင္း”ဟာ..ဒုတိယအခ်ဳိးရဲ႕ကာရန္ျဖစ္ပါတယ္....
“လြဲေပါ့သည္ေဆာင္း”မွ...“ေဆာင္း”ကေတာ့တတိယအခ်ဳိးရဲ႕ကာရန္ျဖစ္ပါတယ္...
ပထမအခ်ဳိးက“တြဲနဲ႕လဲ”ရယ္“စီနဲ႕ခ်ီ”ရယ္ကိုကာရန္ညီၾကရပါတယ္...
ဒုတိယအခ်ဳိးက...“သည္ရာသီ”မွ..“သီ”နဲ႕....“ဗာဟီကေျပာင္း”မွ...“ဟီ”တို႕ကိုလဲကာရန္ညီရပါတယ္
အဲဒီကာရန္ေတြဟာ...ပထမအခ်ဳိးနဲ႕ဒုတိယအခ်ဳိးေတြကိုခ်ိတ္ဆက္ေပးတဲ႕“ခြါေထာက္ကာ�
credit to ျမန္မာတို႔ရဲ႕ နွလုံးသားသံစဥ္မ်ား
No comments:
Post a Comment