" အတက္ေရာဂါ သတိထားစရာ "

 

ငယ္စဥ္တုန္းက အတက္ေရာဂါ ျဖစ္တတ္တဲ့ကေလးငယ္ အတန္းေဖာ္ေတြကိုေတြ႕ ျမင္တဲ့အခါ ဘာေၾကာင့္ဒီလိုျဖစ္တာပါလိမ့္လို႔ စာေရးသူလည္း စဥ္းစားခဲ့ဖူးပါတယ္။ အရပ္ထဲမွာေတာ့ တခ်ဳိ႕လူႀကီးေတြက တက္တာ ကို ဝက္႐ူးျပန္တယ္ဆိုၿပီး ေျပာၾကတာလည္း ၾကားဖူးနားဝရွိခဲ့တယ္။ တက္တတ္ရင္ ခ်က္ကိုေသာ့နဲ႔လွည့္ဆိုတာမ်ဳိးေျပာခဲ့ ၾကတာေတြလည္း ၾကားဖူးပါေသးတယ္။

ဒါဆိုရင္ အတက္ေရာဂါဆိုတာရဲ႕ အစစ္အမွန္အဓိပၸာယ္
အဂၤလိပ္လိုဆိုရင္ေတာ့ Seiz-ures သို႔မဟုတ္ fits လို႔ ေခၚေလ့ရွိၾကတဲ့ အတက္ေရာဂါဟာ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ ဆိုရရင္ေတာ့ ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္းေတြ လႈပ္ရွားႏိုင္ဖို႔အခရာျဖစ္တဲ့ ဦးေႏွာက္ဆဲလ္ ေတြ လုပ္ေဆာင္မႈမူမမွန္ျဖစ္ရာကေန အရင္းခံတာျဖစ္ပါတယ္။ အတက္ေရာဂါဟာ က်ယ္ျပန္႔တဲ့ေရာဂါတစ္ခုျဖစ္တဲ့အတြက္ ကုသမႈအတြက္ စိတ္ရွည္ရမယ္။ ျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္းေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိႏိုင္တယ္။ အမ်ားစုကေတာ့ ဘာေၾကာင့္ မွန္းေသခ်ာတိတိက်က်မသိႏိုင္ဘဲ မ်ဳိး႐ိုးရွိလို႔ဆိုတာေၾကာင့္ျဖစ္တတ္တယ္။ တက္ရျခင္းအေၾကာင္းအရာမ်ားစြာရွိတဲ့အနက္ တခ်ဳိ႕တစ္ဝက္ကိုေဖာ္ျပရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဦးေႏွာက္ဒဏ္ ရာျဖစ္ ဖူးရာကေန အမာရြတ္ ျဖစ္သြားတာမ်ဳိးေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေမြးရာပါဦးေႏွာက္ဖြံ႕ၿဖိဳးဖြဲ႕စည္းမႈ ပံုမမွန္ တာေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ဦးေႏွာက္မွာ အက်ိတ္၊ ေသြးခဲစတာေတြရွိေနတာေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ အဖ်ား အလြန္ႀကီးတဲ့အခါမွာ ေသာ္လည္းေကာင္းစတဲ့အေၾကာင္းအရာ အမ်ဳိးမ်ဳိး ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အရက္ျဖတ္စလူေတြနဲ႔ အိပ္ေဆးတခ်ဳိ႕ကိုစြဲ ေသာက္ရကေန ျဖတ္တဲ့အခါမွာလည္း တက္တာမ်ဳိးျဖစ္တတ္သလို ဦးေႏွာက္ေရာင္တာ၊ ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္တာ စတာေတြေၾကာင့္ လည္း တက္တတ္ပါတယ္။

အတက္ေရာဂါရဲ႕အမ်ဳိးကြဲမ်ား
Focal seizure ေခၚ ဦးေႏွာက္ ရဲ႕အစိတ္အပိုင္းတစ္ေနရာေလးကပဲ ကြက္ ၿပီး ပံုမွန္ကေန ေဖာက္ျပန္သြားတဲ့အခါမ်ဳိး မွာ တစ္ကိုယ္လံုးအေၾကာဆြဲေနတာမ်ဳိးလည္း မဟုတ္ဘဲ ေျခ၊ လက္တစ္ခုခု တစ္စိတ္တစ္ ပိုင္းပဲ ပံုမွန္မဟုတ္၊ တက္သလို အေၾကာ ဆြဲတာမ်ဳိးျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အသိ စိတ္ကေတာ့ မေပ်ာက္သြားဘူး။ သတိရွိေန တယ္ဆိုရင္ေတာ့ Simple partial seizure လို႔ေခၚၿပီးေတာ့ ဘာျဖစ္လို႔ျဖစ္လိုက္မွန္းမသိ ဘဲ သတိပါလြတ္ေနမယ္။ သတိလစ္မယ္ဆို ရင္ေတာ့ Complex partial seizure လို႔ ေျပာင္းလဲသတ္မွတ္ပါတယ္။ ဦးေႏွာက္တစ္ေနရာတည္းကြက္ ၿပီးေဖာက္ျပန္တာ၊ Abnormal activity  ျဖစ္တာမဟုတ္ဘဲ ဦးေႏွာက္ရဲ႕ Area အႏွံ႔ မွာေဖာက္ျပန္မႈျဖစ္တဲ့အတြက္ ျဖစ္လာတဲ့ အေၾကာဆြဲပံု၊ အတက္ေရာဂါမ်ဳိးေတြကိုေတာ့ Generalized Seizures လို႔ေခၚၾကတယ္။ Generalized seizures ေတြအမ်ဳိးမ်ဳိးမွာမွ ကေလးေတြဆိုရင္ တစ္ခုခုလုပ္ေနရာက ေန ဆယ္စကၠန္႔ေလာက္ျဖစ္ျဖစ္ သတိလြတ္ ေနသလို ငူငူငိုင္ငိုင္ႀကီး ႐ုတ္တရက္ထျဖစ္ တတ္တာမ်ဳိးလည္းရွိတတ္တယ္။ ေျခေတြ လက္ေတြ တစ္ဆတ္ဆတ္ခါၿပီးတက္ေနတာ မ်ဳိး၊ သို႔မဟုတ္ ေတာင့္တင္းၿပီးအေၾကာဆြဲ ေနတတ္တာမ်ဳိး စသည္ျဖင့္လည္းရွိတတ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ မတ္တတ္ရပ္ေနရာက ေန သတိမလြတ္ဘဲ ၾကြက္သားေတြအားမရွိ ေတာ့တာေၾကာင့္ ႐ုတ္တရက္ေပ်ာ့ေခြ ၿပီး ျပဳတ္က်တာမ်ဳိးျဖစ္ေစတဲ့ အတက္ေရာဂါ လည္းရွိတယ္။ ဒီလိုမ်ဳိးအတက္ေရာဂါေတြ ကို ဘာလို႔ခြဲျခားထားသလဲဆိုရင္ေတာ့ ကုသ မႈပိုင္းဆိုင္ရာမွာ ေကာင္းစြာအေထာက္အကူ ျပဳေစႏိုင္ဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။

ဘယ္လိုအခါမွာ တက္တာကို  ေဆာလ်င္စြာဂ႐ုတစိုက္ကုသေပးဖို႔လိုသလဲ။
တက္ေနတာငါးမိနစ္ေက်ာ္ၾကာ ၿပီဆိုလွ်င္ အတက္ရပ္သြားေပမယ့္ အသက္မ႐ွဴတာ သို႔မဟုတ္ သတိျပန္မလည္လာတာ ျဖစ္လွ်င္၊ တစ္ခါတက္ၿပီး ရပ္ရပ္ခ်င္းမွာ ေနာက္ တစ္ခါဆက္တိုက္ ထပ္တက္မယ္၊ သတိ လည္း ေကာင္းေကာင္းမလည္ဘူးဆိုလွ်င္၊ အဖ်ား ေတြအရမ္းႀကီးေနလွ်င္၊ ရာသီဥတုပူျပင္း လြန္းလို႔ ေသြးခုန္ႏႈန္းေတြ ရွိသင့္တာထက္ အရမ္းပိုျမန္လာၿပီး ေခြၽးထြက္တအားမ်ားတာ၊ ၾကြက္သားေတြကိုက္ခဲလာတာ စတာ မ်ဳိးႀကံဳရတဲ့ Heat exhaustion ျဖစ္လာလွ်င္၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္တစ္ေယာက္ျဖစ္ေနလွ်င္၊ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ိဳေရာဂါရွိေနလွ်င္ အတက္ေရာဂါကို သတိထားဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ အတက္ေရာဂါရွိလို႔ရွိမွန္းမသိ၊ ရွိေသာ္လည္း စနစ္တက်မကုသတာေၾကာင့္ ႐ုတ္တရက္အတက္ေရာဂါျပန္ျပန္ျဖစ္တာ ေၾကာင့္ သြားရင္းလာရင္းလဲက်တာ၊ ထိခိုက ဒဏ္ရာရတာဆိုတဲ့ေနာက္ဆက္တြဲေတြျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕လည္း အတက္ေရာ ဂါရွိမွန္းမသိတာေၾကာင့္ ေရဆင္းကူးရင္း ေရထဲမွာအေၾကာဆြဲၿပီး တက္ေနတဲ့အခါ အသက္ဆံုး႐ႈံးရတာမ်ဳိး ျဖစ္တတ္တယ္။ ဒါ့အျပင္ အတက္ေရာဂါရွိသူ ေတြအေနနဲ႔ သတိလစ္တတ္တဲ့အတက္ေရာဂါဆိုရင္ ကားေမာင္းတာမ်ဳိးကို ပိုလို႔ေတာင္ ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါတယ္။ စက္ပစၥည္းတစ္ခုခုကို အတက္ေရာဂါရွိသူေတြကိုေမာင္းႏွင္ခိုင္းတာ၊ အသံုးျပဳခိုင္းတာကို

ဆင္ျခင္ၿပီး ေရွာင္ၾကဥ္ခိုင္းသင့္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး အေနနဲ႔ကေတာ့ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ေတြဟာ အတက္ေရာဂါရွိမယ္ဆိုရင္ လံုးဝမေပါ့ဆသင့္ပါဘူး။ မိခင္ရဲ႕အတက္ေရာဂါဆိုးမယ္ဆိုရင္ တစ္ခါတစ္ရံမွာ ကေလးကိုထိခိုက္ေစႏိုင္တာမ်ဳိးျဖစ္ႏိုင္သလို အတက္ေရာဂါအတြက္ ေဆး ဝါးေတြ ကို ကြၽမ္းက်င္သူကၫႊန္ၾကားသလို မေသာက္သံုးတာ၊ မေသာက္သင့္တဲ့ ေဆးဝါးေတြ ေသာက္သံုးတာစတာေတြေၾကာင့္လည္း ကေလးရဲ႕ႀကီးထြားဖြံ႕ၿဖိဳးမႈပံုမွန္မဟုတ္တာ ေတြျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ဂ႐ု စိုက္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အတက္ေရာဂါရွိတဲ့ မိခင္ေတြအေနနဲ႔လည္း က်န္းက်န္းမာမာ ရင္ေသြးေလးေတြကို အမ်ားနည္းတူပဲ ပိုင္ ဆိုင္ႏိုင္တာမို႔လို႔ ကာကြယ္တဲ့အေနနဲ႔ေတာ့ မိမိရဲ႕အတက္ေရာဂါအေၾကာင္းကို ဆရာ ဝန္ကိုလည္းႀကိဳတင္အသိေပးထားသင့္ပါ ေၾကာင္း။

Reference: Mayo Clinic, WebMD, Medscape.

ေနျခည္ (ေဆး-၁)

Credit : www.yangonmedia.com